Fræðaþing landbúnaðarins - 03.02.2006, Blaðsíða 54

Blesgæsin er sá veiðistofn hér sem helst á undir högg að sækja og hefiir stofn grænlenskra
blesgæsa sem fara hér um og eru veiddar minnkað hratt allt frá árinu 1999 þegar hann var í
hámarki, um 33 þúsund fuglar (Anthony D. Fox, munnlegar upplýsingar, sjá einnig Amór Þ.
Sigfússon 2003). Þessi neikvæða þróun blesgæsastofnsins er talin stafa af viðvarandi
viðkomubresti undanfarin ár og dugar ungaframleiðsla stofnsins ekki til að vega upp á móti
dauðsföllum. Um 10% stofnsins, rúmar þrjú þúsund gæsir hafa verið veiddar hér á landi
árlega frá 1995 samkvæmt veiðitölum Veiðistjómunarsviðs Umhverfísstofnunar (sjá
http://www.ust.is/Veidistionum/Ahnennt/Veiditolur/ ) og líklega lengur. Þó veiðamar séu
ekki orsök fækkunarinnar þá hraóa þær fækkun í stofninum og draga úr getu stofnsins til að
rétta við ef ungaframleiðslan breyttist til hins betra. Æskilegt er að veiðum á blesgæsum sé
hætt á meðan að þetta ástand varir og hef ég hvatt veiðimenn til að hlífa blesgæsum (Amór Þ.
Sigfússon 2003). Ef stofninn réttir við á ný og viðkoman færist í fyrra horf ætti stofninn að
þola áfram takmarkaðar veiðar.
Helsingjastofninn sem við veiðum úr er að stærstum hluta fargestur hér og hefur verið
takmarkað varp hér síðustu rúma tvo áratugi. Stofn grænlenskra helsingja hefur verið í
miklum vexti undanfama áratugi og er talinn vera yfir 50 þúsund fuglar um þessar mundir
(Worden, J. 2004). Minnst er veitt af helsingjum hér á landi eða um 2 þúsund fuglar á ári.
Veiðarnar
Samkvæmt Veiðidagbók Veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar 2005 þá hefur fjöldi
veiðimanna verið nokkuð stöðugur frá því að útgáfa veiðikorta hófst árið 1995. Þó voru
útgefin veiðikort 10 - 20% fleiri fyrstu 3 árin en síðari ár. Frá 1998 til 2002 vom gefin út um
10.600 veiðikort árlega og ef veiðiskýrslur em skoðaðar þá em rúm 30% veiðikorthafa að
veiða gæsir (upplýsingar frá Veiðistjómunarsviði UST). Skoðanakönnun sem gerð var meðal
veiðikorthafa veturinn 2001-2002 benti til þess að nýliðun veiðimanna væri minnkandi
þannig að þó þjóðin stækki þá sé veiðimönnum hlutfallslega að fækka sem er svipuð þróum
og sést hefur víða erlendis (Amór Þ. Sigfússon o.fl. 2004, Aki Armann Jónsson o.fl. 2003).
Fækkun veiðimanna ætti þá að leiða til þess að veiðiálag á gæsir og aðrar tegundir gæti
minnkað á næstu ámm að öllu óbreyttu. En veiðiálag mælt í fjölda veiðikorthafa segir ekki
alla söguna. Hugsanlegt er að veiðimenn gætu aukið sóknina og þannig aukið veiðiálag þó
þeim fjölgi ekki. Veiðiafköst gætu einnig breyst þannig að veiði á sóknareiningu aukist t.d.
vegna breytinga á útbúnaði svo sem öflugri og betri skotvopn og skotfæri og betri
feluútbúnaður. Þá er það líklegt að sóknargeta veiðimanna sé ekki fullnýtt og hugsanlegt að
þeir gætu aukið hana til að mæta t.d. aukinni eftirspurn eftir gæs á matvöramarkaði eða af
öðram ástæðum sem gætu hvatt til aukinnar veiði.. Ekki er ólíklegt að nýlegt sölubann á
ijúpu gæti aukið eftirspum eftir annarri villibráð eins og gæsum. Samkvæmt upplýsingum frá
Veiðistjómunarsviði UST era rúm 10% veiðimanna að veiða meira en helming gæsa sem
veiddar era og bendir það til að talsverð „ónýtt” sóknargeta sé til staðar. Eini mælikvarðinn
sem til hefur verið á sókn frá 1995 er fjöldi veiðimanna. Þetta breyttist árið 2002 þegar farið
var að biðja veiðimenn að setja sóknardaga fyrir hverja tegund á veiðiskýrslur og gætu þær
upplýsingar hjálpað okkur til að meta hvort breytingar verði á sóknarmynstri í framtíðinni.
Á undanfomum árum hefur orðið breyting á aðgengi að gæsaveiðilendum og gæti það haft
áhrif á veiðiálagið. Aðgengi að veiðilendum heiðagæsa hefur batnað vegna aukinnar
vegagerðar inn á hálendið og með aukinni eign landsmanna á öflugum fjórhjóladrifnum
ökutækjum. Fólksbílafært er einnig inn á margar veiðilendur heiðagæsa eins og á Kjalvegi,
Eyvindarstaðaheiði og á nýjar slóðir á Fljótsdals og Jökuldalsheiði í m.a. tengslum við
virkjanaframkvæmdir þar. Því má búast við að sókn í heiðagæsir aukist nema aukningin hafi
þegar átt sér stað áður en skráningar á veiði hófust. Á láglendi hafa einnig á sér stað
talsverðar breytingar, aðallega vegna þess að bændur eru í auknum mæli að selja aðgang að
52