Fræðaþing landbúnaðarins - 03.02.2006, Side 55

gæsaveiði í sínum lendum. Bæði er það vegna þess að bændur leigja tún og akra á jörðum
sínum til veiðimanna sem sitja þá einir að veiðinni og einnig heíur færst í vöxt að
gæsaveiðileyfi séu seld sem hluti af ferðaþjónustu.
En hvernig getur þetta breytta aðgengi veiðimanna að veiðisvæðum haft áhrif á veiðina?
Áður en það færðist í vöxt að bændur leigðu jarðir sínar þá tíðkaðist það víða og gerir enn að
þeir heimiluðu veiðimönnum að veiða hjá sér án endurgjalds meðal annars til að halda gæsum
frá túnum og ökrum til að koma í veg fyrir tjón af þeirra völdum. Þannig fengu oft margir
veiðimenn að veiða hjá sumum bændum. En þegar farið er leigja tún jarðarinnar til fárra
veiðimanna þá gæti það þýtt að færri komist að því nú sitja fáir að jörðinni og í sumum
tilfellum er reynt að tæla gæsimar til að koma í stað þess að fæla þær frá og stundum ræktað
komstykki sérstaklega vegna þess. Áhrifin af þessu gætu orðið tvíþætt. Annarsvegar komast
kannski færri að til veiða þannig að gæsaveiðimönnum gæti fækkað sem gæti leitt til minna
veiðiálags. Þetta gæti hinsvegar einnig leitt til aukinnar veiði vegna þess að veiðimenn sem
leigja jarðimar gætu aukið sóknina og selt gæsir til að fjármagna hluta kostnaðar við leiguna.
Gæsaveiði sem hluti af ferðaþjónustu ætti aftur á móti auðvelda mönnum aðgengi að
láglendisveiðum á gæs. Allir veiðimenn geta þá keypt sér gistingu og gæsaveiði með og þurfa
ekki að þekkja einhvem bónda til að fá að veiða gæsir og því gætu fleiri komast til gæsaveiða
og gæsaveiðimönnum þannig fjölgað. Slíkt gæti þannig stuólað að aukinni veiði nema
landeigendur sem selja veiðina beiti einhverjum takmörkunum eða kvóta. Það getur því verið
erfitt að spá fyrir um hvaða áhrif breytingar á aðgengi að veiðilendum og möguleikum á
gæsaveiði hefur og ekki em til neinar beinar mælingar á þessum breytingum á aðgegni að
veiðilendum. Þessar hugleiðingar hér em því byggðar á því sem ég skynja af samskiptum
mínum við veiðimenn og bændur sem og raunverulegum upplýsingum, t.d. um aðgengi að
hálendinu. Eini mælikvarðinn á breytinga afla og sókn em veiðiskýrslur Umhverfisstofnunar
en einnig mætti reyna að meta þessar breytingar og áhrif þeirra með skoðanakönnunum meðal
veiðimanna og bænda.
Við það að bændur fái í auknum mæli tekjur fyrir veiðamar gætu viðhorf þeirra til gæsanna
breyst sem og hagsmunir. I stað þess að líta á gæsir sem skaðvalda sem megi fækka em þær
orðnar auðlind í ferðaþjónustu sem þá ber að nýta með sjálfbærum hætti. Gæsaveiði er
stunduð frá seinnihluta ágústmánaðar fram í byrjun nóvember og er því oft viðbót við
hefðbundna ferðaþjónustu og getur lengt nýtingartíma gistirýmis og annarrar þjónustu. Með
aukinni ásókn veiðimanna í gistirými og veiðar þá fylgja einnig auknar tekjur fyrir
viðkomandi sveitarfélög vegna kaupa á þjónustu og vöm.
Sú þjónusta sem veitt er til veiðimanna er allt frá því að vera eingöngu gisting og aðgangur að
túnum og ökrum upp í það að vera með leiðsögumenn, veiðihunda og útbúnað eins og
gervigæsir, felubyrgi og fleira. Einnig er oft ræktað kom sérstaklega til að tæla inn gæsir og
stundum semja ferðaþjónustubændur við nágranna sína um afnot af túnum og ökrum til að
stækka það svæði sem veitt er á og þannig má stýra ásókninni og auka nýtingu á gistirými.
Mikilvægt er til að nýta þessi hlunnindi sem best að beitt sé takmörkunum á sókn og afla. Of
mikil sókn getur orðið til þess að gæsirnar hverfi á brott sem aftur skaðar ferðaþjónustuna.
Því þurfa bændur að stýra því hve lengi er setið við og þurfa að geta hvilt svæði. Einnig ættu
þeir að setja takmörk á hve margar gæsir megi veiða á dag til þess að ekki verði um
ofnýtingu að ræða. Hér gætu samtök ferðaþjónustubænda komið að með því að útbúa
siðareglur og leiðbeiningar um þessi atriði eins og þekkist erlendis frá
(http://www.basc.org.uk/content/agentscodeofþractice). Auk þess að setja reglur um hve
margar gæsir megi veiða þá geta bændur gengt mikilvægu hlutverki eins og að leiðbeina um
hvemig eigi að hegða sér við veiðamar svo sem varðandi þau færi sem skotið er á, tryggja að
eingöngu séu notuð lögleg vopn og að góðir siðir séu viðhafðir við veiðamar.
53