Fræðaþing landbúnaðarins - 03.02.2006, Page 128

(6)
K N M ] N N
]n(x) = a0 + YJ</>kbk+Yj/]i\n(pi)+Yj/3i+N\n(ql) + - £]►>!/ln(fl)]nM
/t=l /=1 /=1 ^ /=1 _/=l
N M M M
+Z S ri{j+N)ln r{l+N]{j+N)ln (?, ) ln (?; )
/=1 7=1 /=1 7=1
/V N
Af einsleitni af fyrstu gráðu leiðir að S^i/ =S^!/ =11 °g SX =1- samhverfu leiðir
/=i j=\
y.. = y.. \/i,j. Fjöldi stika í (6) er stór þannig að módelið krefst margra marga mælinga ef reikna
á út með hjálp gagna. Útreikningana má ffamkvæma með hjálp margra mælinga frá einu búi. Það
mun hins vegar krefjast þess að önnur tækni a búunum væri álitin stöðug yfír langan tíma, sem
augljóslega er hæpið. Hins vegar er hægt að nota mælingar frá mörgum búum. Ljóst er að bú eru
afar ólík að gæðum (land, lega, gæði vinnuafls osff.) og til þess verður að taka ef meta á eitt
hagnaðarfall með gögnum frá mörgum búum. Lausnin liggur í að nota endurtekin þversniðsgögn,
endurteknar mælingar á sömu búunum yfir fleiri tímabil.
Gögn
Gögnin sem notuð voru í þessari rannsókn eru af tvennum toga. Annarsvegar er um að ræða
kynbótagögn úr skýrsluhaldi Bændasamtaka íslands. Hins vegar veitti Hagþjónusta
landbúnaðarins nauðsynleg gögn úr rekstri búanna. Akveðið var í samráði við Hagþjónustuna að
takmarka tímabilið aldur elstu gagna við 1997. Gagnasafnið inniheldur því gögn um öll kúabú
búreikninganna frá 1997 til 2003, en nýrri gögn lágu ekki fyrir þegar rannsóknin hófst.
Bændasamtökin veittu gögn um ætterni og kynbótagildi. Stuðst er við kynbótagildi föður
þegar kynbótagildi kúa er reiknað út. Kynbótagildi föður er mun nákvæmar ákvarðað en
kynbótagildi kúa, sem í raun er lítið annað en vegið meðaltal föður og feðra í móðurætt. Einnig
auðveldar það að nota kynbótagildi föður túlkun niðurstaðna þar sem afleiða hagnaðarfallsins
með tilliti til kynbótagildis eru jaðaráhrif kynbótagildis kýrfeðra, eða beinn mælikvarði á
verðmæti sæðingastarfsins. Réttast væri að kynbótagildi hvers grips á hverju búi birtist sem
breyta í módelinu. Það er hins vegar óframkvæmanlegt vegna þess mikla fjölda stuðla sem því
mundi fylgja. Þess í stað eru áhrif hvers grips talin vera í réttu hlutfalli við framlag hans til
framleiðslu búsins það árið og vegið meðaltal fyrir allt búið notað sem mælikvarði á gæði
hjarðarinnar.
Nokkuð er um að kýr séu ófeðraðar í kynbótagögnunum, bæði fyrir vöntun á skráningu en
einnig vegna notkun heimanauta. Nauðsynlegt er að taka á einhvem hátt tillit til þeirra við
útreikningana. Mögulegt er að áætla kynbótagildi þeirra sem einhverja fasta tölu, t.d. 95.
Vandamálið er hins vegar að um hreina ágiskun er að ræða sem hugsanlega eykur óvissuna í
gögnunum. Var því farin sú leið að bæta við breytu í módelinu sem er hlutfall ófeðraðra árskúa af
heildarfjölda árskúa. Þannig má reikna áhrif þess kýr em ófeðraðar, sem inniheldur áhrif
heimanautanotkunar, á hagnað búsins.
Það má hugsa sér margar mismunandi útgáfur af því hvemig meðaltals
kynbótaupplýsingar em teknar með í útreikningana. Æskilegt væri að geta tekið með allar þær
upplýsingar sem til em í kynbótagögnunum, þ.e. meðaltalsgildið fyrir alla eiginleika. Þar er
hinsvegar um 8 mismunandi eiginleika að ræða og ekki er víst að styrkur greiningarinnar sé
nægur til að slíkt sé fýsilegt. Þess í stað er farin sú leið að skilgreina hagnaðarfallið á þijá
mismunandi vegu. í fyrsta lagi er notast við eitt kynbótagildi sem reiknað er með þeim stuðlum
sem notaðir em í dag, þ.e. 44% fyrir afurðir og 8% fyrir frjósemi, fmmutölu, júgur, spena,
126
J