Fræðaþing landbúnaðarins - 03.02.2006, Síða 138

meðalskyldleikaræktarstuðull árið 2000 fyrir gripi sem hafa 0,24 í PEC-stuðli eða meira er
1,5%. Er þetta mun lægra en raunverulegur meðalskyldleikaræktarstuðull árið 2000 en hann
er 3,5%. Hin “gamla” skyldleikarækt í stofninum á sér áreiðanlega meginskýringu í hraðri
útbreiðslu Kluftastofnsins á fyrri helmingi tuttugustu aldar. Margir af þekktum ættfeðrum frá
þeim tíma voru mikið skyldleikaræktaðir gripir. I frekari úrvinnslu verður reynt að leggja mat
á hvort munur kunni að vera á skyldleikaræktarhnignun vegna “gamallar” og “nýrrar”
skyldleikaræktar.
Tafla 1. Þróun í aukningu í skyldleikaræktun og virkri stofnstærð á árabilinu 1985 - 2000.
Árabil Aukning í skyldleikarækt yfir kynslóð, % Virk stofnstærð
1985-1990 0,34 147
1995-2000 0,42 118
Skyldleiki gripa innan og milli ák\>eðinna héraða/sveita
Ef skoðaðar eru niðurstöður um skyldleika innan og milli ákveðinna héraða/sveita þá kemur í
ljós að skyldleiki innan sveita er á heildina litið að minnka en skyldleiki milli héraða að
aukast. Niðurstöðumar í töflu 2 styðja mjög skýrt það sem Jón Viðar Jónmundsson (1977)
hefur bent á að á sjötta áratugnum virðist í mörgum héraðum hafa orðið mjög hröð aukning í
skyldleikarækt kúnna. Með tilkomu notkunar á djúpfrystu sæði um 1970 losnaði stofninn úr
þessari einangranarkreppu og mjög dró úr skyldleikarækt. Þetta sést einnig mjög skýrt á mynd
1. Ræktun í tiltölulega afmörkuðum ræktunarhópum innan einstakra héraða leiddi til veralegs
skyldleika á milli gripa innan svæða. Ur þessu hefúr dregið jafnt og þétt eftir að sameiginlegt
ræktunarstarf kom til um allt landið og nú er skyldleiki gripa innan og milli héraða orðin
nánast sá sami eins og taflan sýnir.
Tafla 2. Þróun í skyldleika innan og milli ákveðinna héraða/sveita á árabilinu 1970 - 2000.
Öngulsstaðahreppur Andakílshreppur Á milli
1970 6,1 3,7 2,4
1980 3,9 3,8 3,8
1990 3,9 4,3 3,9
2000 4,0 4,0 3,9
Hraungerðishreppur Mývatnssveit Á milli
1970 6,0 7,2 2,1
1980 4,7 5,5 2,2
1990 4,6 3,4 3,6
2000 4,4 4,6 4,1
Svarfaðardalur Hrunamannahreppur Á milli
1970 5,1 4,9 1,7
1980 3,5 4,0 2,1
1990 3,5 3,6 3,4
2000 3,9 4,0 3,9