Fræðaþing landbúnaðarins - 03.02.2006, Qupperneq 233

breytt vetrarálag (Bjarni E. Guðleifsson 2004). Hins vegar virðist augljóst að þær
breytingar sem þegar hafa orðið hafi að mestu leyti haft jákvæð áhrif á gróður og
kemur það ffam í meiri vexti og minna rofi á hagastöðvunum.
Þegar litið er til þeirrar fækkunar sem orðið hefur á búfé í högum undanfarin ár og
áratugi (Björn H. Barkarson 2002) og þeirrar loftslagshlýnunar sem hefur orðið á
sama tíma og spáð er að muni halda áfram má leiða líkum að því að framundan kunni
að vera einhverjar mestu breytingar á gróðurfari og líffræðilegri íjölbreytni sem orðið
hafa hér á landi um langan tíma. Það er mikilvægt, bæði frá umhverfis- og vísindalegu
sjónarmiði, að fylgjast vel með þessum breytingum og bregðast við þeim ef þörf
verður á. Nýlegar rannsóknir sem gerðar hafa verið á áhrifum loftslagshlýnunar á
gróðurfar í mólendi á Auðkúluheiði og mosaþembu á Þingvöllum benda til
plöntuhópar og samfélög bregðist á misjafnan hátt við hlýnandi loftslagi (íngibjörg
Svala Jónsdóttir o.fl. 2005). Hagaverkefnið ætti að gefa færi á að víkka þær
rannsóknir út og kanna breytingar við fjölbreytilegri gróðurfar og skilyrði en gert var
á þessum tveimur svæðum.
Framhald verkefnis
í þessu verkefni hefur í fyrsta sinn verið komið upp föstum mælistöðvum í úthögum
til langtímamælinga á ástandi og gróðurfari lands. Það er mat okkar að allvel hafi tekst
til og að full ástæða sé til að halda verkefninu áfram. Viðhalda ber flestum stöðvanna
og einnig kemur til álita að setja upp nýjar stöðvar víðar um land eða nýta fasta
mælipunkta úr öðrum skyldum verkefnum. Forathuganir okkar á fuglafífi og
smádýrum í högum benda til að nýta megi betur þann grunn sem lagður hefur verið í
verkefninu og samþætta vöktun á ástandi og líffræðilegri fjölbreytni í framtíðinni.
Aukin áhersla hefur verið lögð á slíka vöktun í nágrannalöndunum á undanfömum
árum en hér á landi hefur lítið þokast.
Frá því verkefnið hófst árið 1997 hafa háskólar og rannsóknastarfsemi eflst á
Norðurlandi. Því var lögð sérstök áhersla á við þennan áfanga verkefnisins 2005 að fá
fleiri aðila á Norðurlandi til þátttöku í því en áður og gaf það góða raun. Það er von
okkar að verkefnið vekji áhuga manna við stofnanir og háskóla í landinu og að það
verði nýtt til víðtækari umhverfisrannsókna og vöktunar, t.d. með nemendaverkefnum.
Verkefnið ætti enn fremur að geta nýst við alþjóðlegar rannsóknir á áhrifum
loftslagsbreytinga og vöktun á norðurslóðum.
Þakkarorð
Rannsóknaráð íslands (Rannís), Umhverfisráðuneytið, Landbúnaðarráðuneytið og
Vátryggingafélag íslands (VIS) veittu styrki til hagaverkefnisins árið 2005 sem gerði
kleift að taka upp þráðinn að nýju. Skúli Skúlason rektor Hólaskóla og Björn
Gunnarsson við auðlindadeild Háskólans á Akureyri komu að undirbúningi
verkefnisins og urðu skólamir aðilar að því. Steinunn Anna Halldórsdóttir, Freydís
Vigfúsdóttir og Hjalti Þórðarson tóku þátt í útivinnu, Olga Kolbrún Vilmundardóttir
teiknaði kort. Jón Baldur Hlíðberg heimilaði afnot af fuglateikningum. Hörður
Kristinsson greindi fléttur en Bergþór Jóhannsson mosa. Heimamenn í sveitum
greiddu víða götu okkar og veittu upplýsingar. Þessum aðilum em færðar þakkir.
231