Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2013, Qupperneq 37

Baldur Grétarsson
Heimagæsirnar í Merki
,JHefurðu heyrt af gœsunum sem hérna voru?“ Þessari
spumingu varpaði til mín hinn aldni höfðingi í Merki
á Jökuldal, Oli Stefánsson, er við ræddum um gamla
daga sl. vetur.
Óli er fæddur árið 1923 og stendur á nítugasta aldurs-
ári. Óli man því tímana tvenna eins og sagt er, og segir
skemmtilega frá, enda minnugur vel og em.
„Þetta var annars dálítið merkilegt með þessar
gœsirf hélt Óli áfram,... og ætla ég hér að hafa söguna
eftir honum eins vel og mér er unnt. Eg hafði einnig
samband við Hallveigu Guðjónsdóttur frá Heiðarseli,
frænku og jafnöldru Óla, sem var innan við fermingu
þegar saga þessi gerðist og mundi hún vel atvik sem
tengjast frásögninni og tvinna ég því saman minningar
beggja um atburðinn. Einnig hefur Ragnar Sigvaldason
á Hákonarstöðum staðfest ýmislegt um atvikið enda var
oft á þetta minnst á Efra-Dal.
Þannig var að föður Óla, Stefáni Benediktssyni bónda í Merki, höfðu áskotnast aligæsir
og var því jafnan nokkur hópur slíkra heimagæsa í Merki á þessum árum. A Heiðarseli í
Jökuldalsheiði bjuggu hjónin Guðjón Gíslason og Guðrún Benediktsdóttir systir Stefáns,
ásamt bömum sínum. Stefán ákvað að færa þeim í Heiðarseli tvær heimagæsir, einskonar
vísi að bústofni handa frændfólkinu því að hann áleit að góð skilyrði væm fyrir slíkan fénað í
heiðinni þar sem kjarngóð grös vaxa allt sumarið og Pollurinn við framenda Anavatns er rétt
niður af Heiðarselsbænum. Hann sótti hesta tvo til ferðarinnar, tók gæsapar, gæs og stegg,
og setti í poka. Reið hann á öðrum hestinum en hafði gæsimar á klyfberahesti sem hann
teymdi með sér. Það var síðla dags sem Stefán hóf ferðina norður og fór hann í fyrsta áfanga
upp í Hákonarstaði og gisti þar hjá kunningjafólki. Fékk hann að geyma gæsirnar í kofa þar
á túninu og leysti þær úr pokanum yfir nóttina. Daginn eftir bjóst hann enn til ferðar, stakk
gæsunum í pokann og hélt áfram til heiðar.
Hallveig mundi þegar Stefán birtist í Heiðarseli færandi hendi og ávarpaði móður hennar
með þessum orðum: „Eg er að koma með þessafugla tilþín Gunna mín.“ Fólkið í Heiðarseli
varð himinlifandi yfir gæsunum og voru þær hýstar meðan Stefán stansaði. Guðrún steikti
silung um kvöldið og að málsverði loknum sagði Stefán: „Heyrðu Gunna mín, mig langar til
þess að leyfaþér að heyra hérna Ijóð sem ég er með.“ Flutti Stefán þar ljóð sem hann hafði
ort um heiðina, en Stefán var ágætlega hagmæltur og fjölskyldan á Heiðarseli sömuleiðis,
þannig að allir nutu stundarinnar hið besta.
Ljóðið sem Stefán flutti í baðstofunni á Heiðarseli hét Jökuldalsheiði og stendur í heild
sinni í ljóðabókinni Ljóð eftir Stefán Benediktsson í Merki, sem Letur gaf út með ljóðasafni
Óli Stefánsson í Merki.
35