Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2013, Page 130

Múlaþing
Ár Vopnafjörður Landiö Hólmasókn Eydalasókn
1801 34,97% 34,80% 32,03% 31,78%
1816 36,97 29,53 32,74
1835 40,37 36,60 39,90 35,97
1845 39,50 35,16 40,71 37,68
1860 39,53 35,53 43,83 37,47
1880 35,38 31,62 34,41 30,44
1890 36,62 34,11 42,07 35,17
Tafla 1. Hhitfall barna 1-15 ára í % af heildarmannfjölda, Taflan er
unnin upp úr manntölum. Hlutfallstölurfyrir landið í heild árin 1801
og 1835 eru áœtlaðar eftir upplýsingum úr Hagskinnu.
leiga frá Hámundarstöðum og á Þorvalds-
stöðum í svokölluðum Almenningi innarlega
á norðanverðum Selárdal. Byggðin er sem
sagt farin að þenjast út um leið og verstu
hallærin eru liðin hjá. Manntalið 1816 er
fyrsta manntalið á Islandi þar sem skráður
er fæðingarstaður hvers einstaklings. Það
gefur meiri möguleika á ættrakningu og mati
á fólksflutningum. Því miður hefur talsvert
af skráningum glatast svo manntalið er ekki
heilt fyrir allt landið. Þetta ár eru íbúar Hofs-
sóknar skráðir 365 og þar af eru 108 sagðir
fæddir utan sóknar eða 29,6% sem er ekki
hátt hlutfall (sjá töflu 2).
Nítján ár líða unz næsta manntal er tekið
1835 og þá hefur Vopnfirðingum fjölgað um
180 manns eða nær því um helming og hlut-
fall barna var 40,37% sem er hátt hlutfall
og bendir til að engin stóráföll hafi orðið
vegna farsótta (sjá töflu 1). Veðurfar var þó
með kaldara móti, árshitinn virðist hafa verið
lægri en árin 1879-1981 sem voru þó hörð
ár. Meðaltöl segja þó ekki alltaf alla sögu um
einstök ár, þar skiptir einnig miklu um skipt-
ingu hitafars eftir árstíðum, úrfelli, skaðaveður
og fleira. Þrátt fyrir fremur kalt árferði halda
Vopnfirðingar áfram að byggja upp. Arið 1833
var byggt upp fornbýlið Guðmundarstaðir
fyrir mynni Sunnudals5, afbýlið
Borgir frá Sunnudal um 18306 7 og
hjáleigan Gnýstaðir á „Hraun-
fellsdal“ er komin í byggð 1835.
Hjáleigan Hellisfjörubakkar
(Bakkar) frá Krossavík og býlið
Hamar í Almenningi. A Lýtings-
staði í Selárdal er komið tvíbýli
árið 1835. Eins og hitafarslínuritið
ber með sér voru árin 1835-37
fremur þung í skauti en síðan
batnaði.
Nú fóru í hönd hagstæð ár á
Austurlandi frá 1838-1858 og talar Halldór
Stefánsson um nær samfellt góðæri, hitatölur
styðja þá fullyrðingu að veðurfar hafi verið
hagfelldara en árin á undan og eftir, hitafar
svipað og betri árin á tímabilinu 1965-857
Þegar manntal var skráð árið 1845 voru
Vopnfirðingar orðnir 643 eða meira en tvöfalt
fleiri en 1801. Hlutfall bama var enn hátt eða
39,5% sem var talsvert yfir landsmeðaltali.
Hlutfall aðfluttra íbúa var enn lágt miðað við
nágrannasóknir eða 29,54% (sjá töfu 2) sem
sýnir að fjölgun íbúanna var heimafengin og
ber vott um innri styrkleika samfélagsins. 30
börn voru á fyrsta ári 1835 og 32 böm árið
1860 svo innfæddir gátu staðið fyrir nærri allri
Ijölguninni ef bamadauði var ekki mikill. Eitt
býli hefur bætzt við, Dysjarmýri (Desjar-
mýri) á norðanverðum Þverfellsdal, afbýli frá
Hauksstöðum sem mun hafa byggst um eða
rétt fyrir 18397 Þetta hagstæða árferði leiddi
m.a. til uppbyggingar í Jökuldalsheiðinni en
þar byggðust upp á ámnum 1841-62, fimmtán
býli sem talin voru til Jökuldalshrepps en
landfræðileg mörk milli heiðarlanda þess
hrepps og Vopnafjaðar em lítil sem engin.
Þegar hér var komið sögu hafði heimilum
í Hofssókn einnig fjölgað um nær helming
5 Sveitir ogjarðir I, bls. 152. Eftirleiðis vitnað til sem Búkollu.
6 Búkolla I, bls. 149.
7 Halldór Stefánsson. „Þættir úr sögu Austurl.“, bls. 74.
128
Búkolla I, bls. 104-105.