Andvari - 01.01.2014, Blaðsíða 31

ANDVARI
LÚÐVÍK JÓSEPSSON
29
að hin tvö deilumálin, um afstöðuna til Framsóknar og ágreiningurinn
um baráttu verkalýðsfélaganna, hafi haft miklu víðtækari og örlagarík-
ari afleiðingar en hinar fræðilegu deilur um erlendar kennisetningar.
Þegar ég segi kennisetningar þá er það ekki vegna þess að ég vilji gera
lítið úr þessu sem fram fór, einkum á sviði verkalýðsfélaganna....Hefðu
þær deilur sem leiddu til klofnings Alþýðuflokksins 1930 einvörðungu
verið um pólitískar kenningar hefðu þær aldrei leitt til þeirrar þróunar
sem varð eftir 1930. ..‘41
Lúðvík skrifaði nokkuð ítarlega greinargerð um átök íslenskra
sósíalista og liggur hún fyrir í handritasafni hans. í þeim pappírum
kallar hann Alþýðuflokkinn „flokk sósíalista“ og rekur hvers vegna
flokkurinn klofnaði fyrst 1930, svo 1938 og síðan 1954. Hann segir:
„Hér (í textanum á undan - innskot mitt) hefir því verið slegið föstu
að þrjár höfuðástæður hafi verið til deilna íslenskra sósíalista á síðari
hluta þriðja áratugarins eða á árunum 1925 til 1930, sem síðan leiddu til
tveggja stjórnmálaflokka þó að báðir byggðu á sömu þjóðfélagskenn-
ingunni um sósíalisma.
í fyrsta lagi var það deilan um stéttabaráttuna. Um það hvernig
skyldi staðið að kröfugerð verkalýðsfélaga og um það hvað væri hægt
að semja um í hörðum verkfallsátökum.
í öðru lagi var ágreiningur um afstöðu til Framsóknarflokksins. Um
samstarf við hann í sveitarstjórnum og á Alþingi og um samskiptin við
hann í baráttu verkalýðsfélaganna fyrir réttinda- og hagsmunamálum.
í þriðja lagi komu svo til erlend áhrif. Þar var um að ræða beina og
óbeina íhlutun sósíaldemókrata í Danmörku og Svíþjóð um kennisetn-
ingar og afstöðu til einstakra alþjóðlegra deilumála.
Það er mín skoðun að fyrri ástæðurnar tvær hafi verið miklu
þyngri á metunum þegar litið er á hreyfinguna í heild, það er afstöðu
Alþýðuflokksins og Alþýðusambandsins um allt land/42
I sömu greinargerð kemur það fram hvernig pólitísk vitund Lúðvíks
Jósepssonar þróast frá barnsaldri: „Ég fór fyrst að hlusta á pólitískar
umræður þannig að þær hefðu nokkur áhrif á mig á árunum 1926-
1928. Það var einmitt í ársbyrjun 1926 sem fyrsta teljandi verkfallið
átti sér stað í minni heimabyggð. Þá átti að þrýsta niður því lága kaupi
sem verkafólki hafði verið greitt. Atökin urðu hörð og eftirminnileg.
Ég var að vísu ekki fullra 12 ára, svo ég var ekki þátttakandi heldur
áheyrandi. Eftir þennan verkfallsatburð fór ég að fylgjast nokkuð með
og á árunum 1927-1928 tel ég að pólitískar skoðanir mínar hafi orðið