Andvari - 01.01.2014, Blaðsíða 170

168
HEIMIR PÁLSSON
ANDVARI
Landslag og aðstœður í goðheimum
Hætt er við að nemandinn eigi jafnerfitt eða erfiðara en aðrir með að smíða sér
hugarlíkan af aðstæðum í Ásgarði eða Miðgarði, þar sem askurinn Yggdrasill
gnæfir. En það er eins og með aðra þætti sköpunarverksins, þá sem hingað til
hafa verið nefndir, að staðir og fyrirbæri goðheima (og mannheima) eru ekki
tíðnefnd í kvæðum, nema þá eddukvæðum. Að vísu nefnir Arnór jarlaskáld
Þór sem Miðgarðs véurr ,verndara Miðgarðs1 og í Bjarkamálum er gull kallað
Fáfnis Miðgarður hvernig sem ormurinn Fáfnir hefur legið á gullinu þar, en
Miðgarður sýnist þá merkja hvert annað ,heimatún‘.
Ymislegt er raunar mjög ótrúlegt í lýsingu Gylfaginningar svo sem það að
jötunninn Mímir, vörður Mímisbrunns, drekkur af brunninum úr Gjallar-
horni, sem annars er horn Heimdallar og ætlast er til að blásið verði í til að
fylkja goðahernum til bardaga í ragnarökkri. Þrátt fyrir margar tilraunir hefur
listamönnum reyndar gengið illa að koma öllu fyrir í þessari heimsmynd.
Meðal persóna sem kynntar eru til leiks í þessum hluta Gylfaginningar eru
örlaganornirnar Urður, Verðandi og Skuld, sem reyndar má líta á sem ótrú-
lega djarfa tilraun til að persónugera þátíð, nútíð og framtíð. Þeirra er naum-
ast nokkurn tíma getið í kvæðum nafngreindra skálda en nokkrum sinnum í
eddukvæðum. Þó finnst manni sem Kormákur Ögmundarson hafi kunnað að
segja frá merkilegum atburðum, þegar hann notar sem einskonar stef (Snorri
kallar það fornt minni) orðin komst Urður úr brunni, en við höfum enga
hugmynd um hvað að baki býr, og svo er sagan væntanlega farin að falla í
gleymsku að skrifari DG 11 ritar „Komst Ruðr úr brunni.“ (U-Edda 2013,
272).
Enn sem komið er hefur mjög fátt borið fyrir augu sem kæmi skáldefnum
að gagni við að búa til dróttkvæða vísu nema þá örfá heiti sem gætu orðið
nýtilegur stofn í kenningu og önnur sem líklegri væru til einkunna ef því væri
að dreifa. Nemar hafa t.d. séð fjölmörg dverganöfn sem gætu nýst í kenn-
ingum um skáldamjöðinn eða kveðskap almennt, en þar sem engar ábend-
ingar hafa fengist um kenningasmíð er heldur ósennilegt að skáldefnin hefjist
handa.
Svo er að sjá sem frásagnir um mat og drykk ása og gesta í Valhöll eigi
efnislega samleið með kynningarefninu sem hér hefur verið nefnt, en sagan
um geitina Heiðrúnu og göltinn Sæhrímni komi síðar og er þá skotið inn milli
goðakynningar og goðsagna (U-Edda 2013, 181-183).