Andvari - 01.01.2014, Blaðsíða 61

andvari
LÚÐVÍK JÓSEPSSON
59
gjöf á 12 mílunum því þá myndi hann hrökklast frá völdum, „ísland falla
í hendur Sovétmanna“.112 Trúði Olafur Thors þessu, einkavinur Einars
Olgeirssonar? Ég tel ekki. Trúði Macmillan þessu? Ég held ekki. En svo
fóru af stað samningar og eftir að viðreisnarstjórn Sjálfstæðisflokksins
og Alþýðuflokksins kom til valda varð það eitt hennar fyrsta verk að
hefja beinar samningaviðræður við Breta og Vestur-Þjóðverja. Alþingi
samþykkti 9. mars 1961 tillögu ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins um landhelgissamning við Breta og Vestur-Þjóðverja.
I samningnum var ákvæði sem varð sprengiefnið: „Ríkisstjórn íslands
mun halda áfram að vinna að framkvæmd ályktunar Alþingis frá 5. maí
1959 varðandi útfærslu landhelginnar við ísland, en mun tilkynna ríkis-
stjórn Bretlands útfærslu fiskveiðilögsögunnar við ísland og rísi ágrein-
ingur um slíka útfærslu skal honum, ef annarhvor aðili óskar, skotið til
Alþjóðadómstólsins.“113 Svikasamningur, sögðu þingmenn Framsóknar
og Alþýðubandalagsins af þessu tilefni. Þeir voru sérstaklega að tala
um málskotsákvæðið. Einn stærsti stjórnmálasigur íslands, sagði Bjarni
Benediktsson hins vegar.
Samningurinn kom til meðferðar á Alþingi í mars 1961. Lúðvík sagði
þá um málskotsákvæðið: „Með þessu ákvæði erum við raunverulega
bundnir á höndum og fótum. Það er alger blekking að halda því fram
að raunverulega sé hægt að láta Alþjóðadómstólinn skera úr um deilur
varðandi stærð fiskveiðilandhelginnar.“114 Ennfremur: „Ég vil að lokum
vekja enn athygli á því að báðir andstöðuflokkar hæstv. ríkisstjórnar hér
á Alþingi hafa gefið yfirlýsingar um að þeir telji þjóðina ekki skuld-
bundna af þessum samningi, þó að hann hafi verið samþykktur hér á
Alþingi... Þessi svikasamningur sem hér er ráðgert að gera getur aldrei
verið í gildi lengur en sú ríkisstjórn sem nú situr er við völd. Um leið
og hún fer frá völdum fellur þessi samningur líka úr gildi.“ Þetta varð
veruleikinn; viðreisnarstjórnin féll 1971, þar með var samningurinn úr
gildi og ný ríkisstjórn færði landhelgina út, 1972, í 50 sjómílur. Lúðvík
Jósepsson var þá aftur orðinn sjávarútvegsráðherra.
Hverjir voru hagsmunir Breta í þessum átökum?
Hagsmunir þeirra voru hagsmunir fólksins sem lifði af því að vinna
fisk og veiða fisk á íslandsmiðum - fólksins sem hafði kosningarétt.
Heildarbolfiskafli Breta á íslandsmiðum 1954 var hvorki meira né
minna en 234 þúsund tonn sem er ekkert smávegis. Þar af þorskur 167
þúsund tonn. Þegar landhelgin hafði verið 12 mílur í 5 ár var veiði
þeirra á íslandsmiðum ekki mikið minni: Alls 210 þúsund tonn af bol-