Peningamál - 23.11.2022, Blaðsíða 49

PENINGAMÁL 2022 / 4 49
landa með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Átökin hafa einnig
haft víðtæk áhrif á alþjóðlegar virðiskeðjur og framleiðslu-
hnökrar gætu magnast upp á ný. Þá gætu átökin haft
langvinn áhrif á alþjóðaviðskipti og skipulag þeirra, þ.m.t. þá
alþjóðlegu verkaskiptingu sem hefur verið grundvöllur mikils
lífskjarabata um allan heim. Á móti gæti þó vegið ef heimili í
helstu iðnríkjum draga hraðar úr sparnaði sínum og ganga í
meira mæli á uppsafnaðan sparnað frá tímum farsóttarinnar.
Það myndi draga úr neikvæðum áhrifum annarra áhættu-
þátta á eftirspurn og hagvöxt.
Það eru þó fleiri þættir sem gera alþjóðlegar efnahags-
horfur óvenju brothættar. Verðbólga er t.d. mikil um allan
heim og hröð hækkun vaxta og hækkandi gengi Bandaríkja-
dals hefur aukið áraun á alþjóðlega fjármálakerfið, ekki síst
þar sem skuldsetning í Bandaríkjadal er mikil. Hagvöxtur
í Kína hefur einnig gefið mikið eftir og gætu veikleikar á
kínversk um fasteignamarkaði magnast upp sem hefði víð-
tækar afleiðingar fyrir heimsbúskapinn. Þá gætir enn áhrifa
COVID-19-faraldursins þar í landi og hafa stjórnvöld áfram
beitt íþyngjandi sóttvarnatakmörkunum til að draga úr fjölda
nýsmita.
Mikil óvissa um verðbólguhorfur og meiri hætta á vanspá
verðbólgu en ofspá
Innlendar verðbólguhorfur munu að hluta ráðast af fram-
vindu stríðsátakanna í Úkraínu og þróun alþjóðlegs olíu-
og hrávöruverðs. Þær munu ekki síður ráðast af útkomu
yfirstandandi kjaraviðræðna eins og rakið er fyrr í þessari
ramma grein. Verði samið um meiri hækkanir launa en grunn-
spá gerir ráð fyrir gæti það einnig smitast yfir á hús næðis-
markaðinn og hægt á hjöðnun verðhækkana. Hins vegar gæti
aðlögun húsnæðismarkaðar að hærra vaxtastigi og harðari
lán þega skilyrðum reynst hraðari en nú er gert ráð fyrir og
hús næðisverð gefið hraðar og meira eftir.
Sem fyrr er óvissa um hvernig gengi krónunnar þró ast
á spátímanum. Verði viðskiptakjör lakari og halli á við skipta-
jöfnuði meiri gæti forsenda grunnspárinnar um þróun gengis
krónunnar reynst of bjartsýn. Áhrif óvissu í alþjóðlegum efna-
hagsmálum á gengi krónunnar gætu einnig verið vanmetin.
Hraðari vöxtur efnahagsumsvifa og aukinn vaxtamunur gagn -
vart útlöndum gætu hins vegar leitt til hærra gengis en grunn-
spáin gerir ráð fyrir.
Eins og fjallað hefur verið um í fyrri heftum Peninga­
mála hefur verið óvenju erfitt að leggja mat á fram leiðslugetu
þjóðarbúsins í kjölfar farsóttarinnar og þeirra framleiðslu-
truflana og sveiflna í hlutfallslegu verði sem henni hafa fylgt.
Við bætast enn frekari framboðsáföll í kjölfar innrásar Rússa í
Úkraínu. Framleiðslugetan gæti því hafa veikst enn meira en
grunnspáin gerir ráð fyrir og framleiðsluspennan sem hefur