Peningamál - 23.11.2022, Blaðsíða 38

PENINGAMÁL 2022 / 4 38
6% milli ára í október og hefur hlutfallið hækkað hratt
undanfarið ár.
Í ljósi þess að dregið hefur úr umsvifum á hús-
næðismarkaði að undanförnu er líklegt að samsetning
verðbólgu haldi áfram að breytast á næstunni. Framlag
húsnæðisliðarins til ársverðbólgu hefur minnkað síðan í
júlí eftir að hafa aukist nánast samfleytt síðan í byrjun
árs 2021 (mynd V-4). Á móti vegur vaxandi framlag
vöruverðshækkana til verðbólgu.
Vísbendingar um verðbólguþrýsting
Innflutt verðbólga hefur á heildina staðið í stað
undanfarið ...
Verð innfluttrar vöru hækkaði talsvert á fyrri hluta ársins
í kjölfar hækkunar alþjóðlegs olíu- og hrávöruverðs eftir
að stríðið hófst í Úkraínu. Einnig hefur tekið langan tíma
að vinda ofan af framboðshnökrum vegna farsóttarinnar.
Olíu- og hrávöruverð hefur hins vegar lækkað frá því í
sumar þótt verðið sé enn hátt. Í kjölfarið lækkaði innlent
eldsneytisverð á þriðja ársfjórðungi en það er enn rúm-
lega fjórðungi hærra en á sama tíma fyrir ári. Verð inn-
fluttrar mat- og drykkjarvöru og annarrar innfluttrar vöru
hefur hins vegar hækkað áfram undanfarna mánuði. Á
heildina hefur verð innfluttrar vöru hækkað um 6,6% sl.
tólf mánuði sem er óbreytt frá því í júlí (mynd V-5).
... en alþjóðlegar verðbólguhorfur hafa versnað ...
Eins og rakið er í kafla I hefur verðbólga í viðskiptalönd-
um Íslands aukist enn frekar undanfarna mánuði þótt
hægt hafi á aukningu hennar. Verðbólguhorfur hafa
jafnframt víðast hvar versnað enn frekar. Útlit er því fyrir
að áfram verði nokkur þrýstingur til verðhækkunar inn-
fluttrar vöru. Þá hefur gengi krónunnar lækkað undan-
farið eftir hækkun fram eftir ári. Viðskiptavegið meðal-
gengi krónunnar er nú svipað og á sama tíma í fyrra.
Nýleg verðbólguþróun er ekki einungis óvenjuleg
fyrir þær sakir hversu mikið verðbólga hefur aukist um
allan heim heldur einnig hversu keimlík þróunin hefur
verið. Það bendir til þess að mikilvægan hluta verð-
bólgunnar megi rekja til sameiginlegra undirliggjandi
þátta. Þar mætti t.d. nefna hækkun alþjóðlegs hrá- og
olíuverðs, framboðshnökra og hraða breytingu neyslu-
mynsturs í kjölfar farsóttarinnar. Þá bætast við áhrif
kröftugrar aukningar eftirspurnar í kjölfar viðamikilla
stuðningsaðgerða í ríkis- og peningamálum til að vinna
gegn efnahagssamdrættinum.
Þetta sést vel þegar reynt er að greina að hve miklu
leyti innlend verðbólguþróun litast af þessum sameigin-
legu áhrifaþáttum (mynd V-6). Eins og sjá má tók hlut-
deild þeirra að aukast þegar áhrif heimsfaraldursins og
Undirliðir verðbólgu
Janúar 2019 - október 2022
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Innfluttar vörur án áfengis,
tóbaks og bensíns
Bensín
Húsnæði
VNV
Framlag til ársverðbólgu (%)
Mynd V-4
2019 2020 2021
Innlendar vörur án búvöru
og grænmetis
Almenn þjónusta
Aðrir liðir
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
2022
Verð innlendrar og innfluttrar vöru
Janúar 2019 - október 2022
Heimild: Hagstofa Íslands.
Búvörur og grænmeti
Aðrar innlendar mat-
og drykkjarvörur
Aðrar innlendar vörur
Innlendar vörur
Innfluttar mat- og drykkjarvörur
Nýir bílar og varahlutir
Aðrar innfluttar vörur (án eldsneytis)
Innfluttar vörur
12 mánaða breyting (%)
Mynd V-5
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
Innlendar vörur Innfluttar vörur
202120202019202120202019 2022 2022
Umfang verðhækkana1
Janúar 2019 - október 2022
1. Hlutfall undirliða VNV flokkað eftir árshækkun þeirra.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Minna en 2%
Mynd V-3
2-4% 4-6% Meira en 6%
Hlutfall undirliða (%)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2022202120202019