Peningamál - 23.11.2022, Blaðsíða 69

PENINGAMÁL 2022 / 4 69
Gengisspár og umfang sóttvarna 20211
1. Breytingar á gengisspám og umfangi sóttvarnaaðgerða stjórnvalda milli útgáfu
Peningamála út frá Oxford COVID-19 sóttvarnarvísitölunni.
Heimildir: Oxford COVID-19 Government Response Tracker, Seðlabanki Íslands.
Prósentur
Mynd 12
Gengisvísitala (v. ás) Sóttvarnarvísitala (andhverfur h. ás)
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
22/1 21/4 21/3 21/2 21/1 20/4
Vísitölustig
framgangi farsóttarinnar þegar hver spá var gerð og varð
gengisspáin bjartsýnni eftir því sem slakað var á sóttvarna-
aðgerðum (mynd 12).
Samantekt
Skekkjur í spám bankans á tímum farsóttarinnar voru hlut-
fallslega stórar í sögulegu samhengi. Það sem einkum skýrir
þetta var sú mikla óvissa sem var um framvindu farsóttarinn-
ar og afleiðingar hennar. Þá kom það mörgum í opna skjöldu
hversu hraður viðsnúningurinn varð þegar létti á faraldrin-
um. Framan af gætti sífellt aukinnar svartsýni í spám eftir því
sem útbreiðsla farsóttarinnar varð meiri hér á landi sem og
annars staðar. Þegar leið á tímabilið varð framvindan skýrari
og urðu áhrifin hér á landi hóflegri en óttast var, sér í lagi
áhrif á innlenda eftirspurn en hún reyndist töluvert kröftugri
en spáð hafði verið.
Sú óvissa sem var um þróun efnahagsmála á árinu
2020 og óvenju mikil endurskoðun á hagtölum þess árs
gerir það erfiðara um vik að greina rætur þeirra spáskekkja
sem voru á spám fyrir árið 2021. Þegar einblínt er á hlut-
fallsbreytingar milli ára er því sérlega mikilvægt að gera
greinarmun á breytingum sem voru á horfum fyrir árið 2021
og grunnáhrifum sem urðu vegna endurskoðunar á tölum
fyrir árið 2020. Þá höfðu endurskoðanir á tölum fyrir árið
2020 einnig áhrif á væntingar um þróun mála á árinu 2021.
Verðbólgu ársins var kerfisbundið vanspáð á tímabil-
inu. Þar vógu þungt sífelldar hækkanir umfram spár á
aðfangaverði, flutningskostnaði og hrávöruverði. Ástæður
þessa voru að stórum hluta að eftirspurn reyndist hér á landi
sem og á heimsvísu afar sterk á sama tíma og framleiðsla
dróst saman sem var þvert á það sem búist var við að yrði
fyrst þegar farsóttin kom upp.