Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 4


everyone whose rights and freedoms are violated. The Court authorita-
tively interprets the Convention. It also acts as a safeguard for individuals
whose rights and freedoms are not secured at the national level.
9. The jurisprudence of the Court makes clear that the States Parties enjoy
a margin of appreciation in how they apply and implement the Conven-
tion, depending on the circumstances of the case and the rights and free-
doms engaged. This reflects that the Convention system is subsidiary to
the safeguarding of human rights at national level and that national au-
thorities are in principle better placed than an international court to evalu-
ate local needs and conditions. The margin of appreciation goes hand in
hand with supervision under the Convention system. In this respect, the
role of the Court is to review whether decisions taken by national authori-
ties are compatible with the Convention, having due regard to the State’s
margin of appreciation.
Með framangreindri viðbót við aðfaraorð að Mannréttindasátt-
mála Evrópu er lagt til að skírskotað verði beint til svokallaðrar ná-
lægðarreglu (e. principle of subsidiarity) sem liggur til grundvallar
samspili landsréttar aðildarríkjanna og stofnanakerfis sáttmálans.
Með hinum nýju aðfaraorðum er þannig áréttað það grundvallar-
markmið sáttmálans að mannréttindavernd innan aðildarríkja
Evrópuráðsins eigi fyrst og fremst að vera tryggð í landsrétti hvers
ríkis fyrir sig. Aðkoma Mannréttindadómstóls Evrópu að úrlausn
mála sé aðeins til vara. Við mat á hvort aðildarríki hafi staðið við
skuldbindingar sínar samkvæmt sáttmálanum og viðaukum við
hann beri dómstólnum þannig að ljá aðildarríkjunum tiltekið svig-
rúm í einstökum málum (e. margin of appreciation), eins og sú regla
hefur þróast í dómaframkvæmd dómstólsins.
Ljóst er að nálægðarreglan og reglan um svigrúm aðildarríkjanna til
mats eru ekki nýjar af nálinni. Mannréttindadómstóllinn hefur um
áratugaskeið byggt á því í dómum sínum að á aðildarríkjunum hvíli
frumskylda til að tryggja borgurum sínum þau mannréttindi sem
sáttmálinn og viðaukarnir við hann kveða á um. Þá hafi aðildarríkin
tiltekið svigrúm til mats um það hvernig að því er staðið og þá einn-
ig á hvaða forsendum til greina komi að skerða mannréttindi í þágu
almannahagsmuna. Mannréttindadómstólnum hefur hins vegar í
störfum sínum ekki tekist nægilega vel upp í því að þróa að öllu
leyti samræmda og fyrirsjáanlega dómaframkvæmd um beitingu
sáttmálans og eru úrlausnir hans oft og tíðum verulega atviks-
bundnar. Sú staða gerir það að verkum að lögfræðingar, lögmenn
og dómarar í aðildarríkjum eiga gjarnan óhægt um vik við að draga
ályktanir af henni um inntak einstakra ákvæða sáttmálans við úr-
lausn mála að landsrétti. Þá skortir raunar einnig upp á að nægileg
þekking sé til staðar í aðildarríkjum sáttmálans á dómaframkvæmd