Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Qupperneq 5


Mannréttindadómstólsins. Sú þekking er hins vegar grundvallarfor-
senda þess að aðildarríkin geti verið í fararbroddi við að tryggja þá
vernd sem sáttmálinn kveður á um og þannig eftir atvikum dregið
úr þörf borgaranna á því að leita til Strassborgar.
Hvað varðar aðstöðuna hér á landi verður að telja að á skorti að
dómstólar taki nægilegt tillit til dómaframkvæmdar Mannréttinda-
dómstóls Evrópu í störfum sínum. Afar sjaldgæft er að dómstólar
vísi beinlínis til dóma dómstólsins í forsendum sínum. Dómar
Mannréttindadómstólsins eru vissulega ekki bindandi. Aftur á móti
er ljóst að löggjafinn lagði til grundvallar við setningu laganna um
Mannréttindasáttmála Evrópu að íslenskir dómstólar myndu hafa
dómaframkvæmd Mannréttindadómstólsins til leiðsagnar við úr-
lausn mála. Sú aðferð leiðir líka af þeirri lögskýringarreglu að túlka
beri landsrétt til samræmis við þjóðarétt, sjá nánar Stjórnarskráin,
Mannréttindasáttmáli Evrópu og meginreglur refsiréttar, bls. 16-20. Við
túlkun dómstóla hér á landi á ákvæðum sáttmálans verður þannig
ekki hjá því komist að gefa dómaframkvæmd Mannréttindadóm-
stólsins gaum, enda er aðeins með því hægt að draga upplýsta
ályktun um gildandi þjóðarétt við úrlausn mála, þar sem reynir á
ákvæði sáttmálans sem einnig kunna að hafa áhrif við túlkun stjórn-
arskrárákvæða á sviði mannréttinda. Af nýlegum úrlausnum Mann-
réttindadómstólsins má jafnframt greina þá þróun að því meira sem
litið hafi verið til ákvæða sáttmálans og dómaframkvæmdarinnar
frá Strassborg við setningu laga og úrlausn dómstóla að landsrétti
því meira svigrúm til mats fær aðildarríkið að jafnaði fyrir Mann-
réttindadómstólnum, sjá til dæmis nýlegan dóm yfirdeildarinnar (e.
Grand Chamber) frá apríl sl. í máli Animal Defenders International gegn
Englandi.
Loks skal getið að af framangreindum sjónarmiðum leiðir að
mikilvægt er fyrir virkni nálægðarreglunnar hér á landi eins og
annars staðar að innlendir fræðimenn leitist við að rannsaka og
skrifa um dómaframkvæmd Mannréttindadómstólsins á íslensku
og leggja mat á áhrif hennar á landsréttinn. Þeir lögfræðingar sem
starfa á þessu sviði verða enda að hafa staðgóða þekkingu bæði á
landsrétti og ákvæðum Mannréttindasáttmála Evrópu til að raun-
hæft sé að aðildarríki geti innt af hendi þá frumskyldu sína að
tryggja borgurunum þá vernd sem sáttmálinn kveður á um.
Róbert R. Spanó