Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Qupperneq 46


Hæstaréttar í máli nr. 471/2010 næði til allra lána til einstaklinga
vegna bíla- og húsnæðiskaupa sem tengd væru við gengi erlendra
gjaldmiðla. Fyrirhugaðri lagasetningu var hins vegar ekki ætlað að
ná til sambærilegra lána til lögaðila.67
Framangreint gekk eftir og hinn 18. desember 2010 voru sam-
þykkt á Alþingi lög nr. 151/2010 um breytingu á lögum um vexti og
verðtryggingu, lögum um aðgerðir í þágu einstaklinga, heimila og
fyrirtækja vegna banka- og gjaldeyrishrunsins og lögum um um-
boðsmann skuldara.68 Í lögunum, sem tóku gildi 29. desember 2010,
er kveðið á um það hvernig haga skuli endurútreikningi og upp-
gjöri vegna þeirra lána sem falla undir 18. gr. laga nr. 38/2001, sbr. 1.
gr. laga nr. 151/2010. Uppgjörsaðferðin felur annars vegar í sér
hvernig reikna beri út stöðu lánsskuldbindinga fram að svoköll-
uðum uppgjörsdegi, sbr. 5. mgr. 18. gr. laganna, og hins vegar
ákvæði er lúta að framtíðarskilmálum skuldbindinga, sbr. 1. og 2.
mgr. 18. gr. vxl.
Afmörkun þeirra skuldbindinga, sem falla undir lög nr. 151/2010,
er að finna í X. ákvæði til bráðabirgða við lög nr. 38/2001, sbr. 2. gr.
laga nr. 151/2010. Í ákvæðinu kemur m.a. fram að hafi húsnæðislán
til neytenda69 verið greitt út í íslenskum krónum, eða umbreyting úr
erlendum myntum er hluti viðkomandi lánssamnings en endur-
greiðsla skuldarinnar miðast að einhverju leyti við gengi erlendra
gjaldmiðla, fari um uppgjör vegna ofgreiðslu og framtíðarskilmála
skuldbindingarinnar eftir því sem greinir í 18. gr. laganna.70 Þá seg-
ir að afmörkun þeirra skuldbindinga, sem falla undir greinina, skuli
vera í samræmi við skilyrði ákvæðis B-liðar 68. gr. laga um tekju-
67 Fréttatilkynningin í heild sinni er aðgengileg á vefslóðinni: www.efnahagsraduneyti.
is.
68 Lögin hafa í opinberri umræðu verið nefnd „Árna Páls-lögin“ eftir þáverandi efna-
hags- og viðskiptaráðherra, Árna Páli Árnasyni.
69 Hvorki í ákvæðum laga nr. 151/2010 né í lögskýringargögnum er að finna skilgrein-
ingu á hugtakinu „neytandi“ í skilningi laganna. Þá er enga samræmda neytendaskilgrein-
ingu að finna í íslenskum rétti. Af þessum sökum er að mati höfundar rétt að taka mið af
skilgreiningu á hugtakinu, eins og hún er sett fram í öðrum lögum, og miða samkvæmt því
við að neytandi í skilningi laga nr. 151/2010 sé einstaklingur sem tekið hefur húsnæðislán
sem lögin ná til enda séu lánsviðskiptin ekki gerð í atvinnuskyni af hans hálfu. Af þessu
leiðir að utan gildissviðs laganna falla lán til lögaðila. Þó er hugsanlegt að rétt þætti, í
þröngum undantekningartilvikum, að tryggja tilteknum félögum eða lögpersónum, sem
ekki stunda atvinnurekstur, sömu vernd og neytendum, t.d. húsfélögum og frjálsum
félagasamtökum. Sjá nánar Ása Ólafsdóttir og Eiríkur Jónsson: Neytendaréttur. Reykjavík
2009, bls. 27-43.
70 Um það skilyrði, að lán hafi verið greitt út í íslenskum krónum eða umbreytingum úr
erlendum myntum sé hluti viðkomandi lánssamningsins, er fjallað í dómi Hæstaréttar 11.
október 2012 í máli nr. 467/2011 þar sem rétturinn hafnaði því að uppgjöri skuldar á gjaldeyris-
reikningi einstaklings skyldi haga í samræmi við X. ákvæði til bráðabirgða í lögum nr.
38/2001, sbr. 2. gr. laga nr. 151/2010.