Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Síða 48


afturvirkum hætti ákvörðun vaxta og því hefðu lög nr. 151/2010 ekki
þýðingu við úrlausn á ágreiningi málsaðila.
Hrd. 600/2011 (Vaxtadómur II). Orðrétt segir um þetta í niðurstöðu meiri-
hluta Hæstaréttar: „Við málflutning fyrir Hæstarétti hefur bæði af hálfu
sóknaraðila og varnaraðila verið vísað til ákvæða í lögum nr. 151/2010 um
breytingu á lögum um vexti og verðtryggingu, lögum um aðgerðir í þágu
einstaklinga, heimila og fyrirtækja vegna banka- og gjaldeyrishrunsins og
lögum um umboðsmann skuldara. Lög þessi hafa meðal annars að geyma
ákvæði sem lúta að ákvörðun vaxta aftur í tímann af skuldum samkvæmt
skuldabréfum þar sem ákvæði um gengistryggingu skuldar hafa verið tal-
in andstæð lögum. Af skriflegum gögnum málsins í héraði verður ekki ráð-
ið að lög þessi hafi borið á góma við meðferð málsins þar, þó að þau hafi
tekið gildi áður en ágreiningi málsaðila var vísað til meðferðar héraðs-
dóms. Með almennum lögum er ekki unnt, með svo íþyngjandi hætti sem
á reynir í málinu, að hrófla með afturvirkum hætti við réttarreglum um
efni skuldbindinga og greiðslur skulda frá því sem gilti þegar til þeirra var
stofnað og af þeim greitt. Færi slíkt í bága við þá vernd eignarréttinda sem
leiðir af 72. gr. stjórnarskrárinnar. Af þessum sökum fá nefnd lög ekki
haggað þeirri niðurstöðu sem komist er að í kafla IV hér að framan.“
Með dómi Hæstaréttar 18. október 2012 í máli nr. 464/2012 (Borgar-
byggð) var áréttað að lög nr. 151/2010 gætu ekki hróflað með aftur-
virkum hætti við réttarreglum um efni skuldbindinga og greiðslur
skulda frá því sem gilti þegar til þeirra var stofnað og af þeim greitt,
sbr. 72. gr. stjórnarskrárinnar. Samróma niðurstaða þeirra fimm
hæstaréttardómara, sem dæmdu í málinu, varð einnig sú að undan-
tekningarregla kröfuréttar um gildi fullnaðarkvittana ætti við í mál-
inu. Þá féllst Hæstiréttur á að við endurútreikning lánsins, fram til
þess dags er fyrri endurútreikningur lánsins fór fram, kæmu afborg-
anir af höfuðstól skuldarinnar að fullu til frádráttar höfuðstólnum
sem bæri hvorki gengistryggingu né verðbætur af öðrum toga. Í
þessari niðurstöðu fólst að fjárhæð greiddra vaxta hefur ekki áhrif á
útreikninginn vegna þessa tímabils enda töldust þeir að fullu
greiddir.
Niðurstöður Hæstaréttar í málum nr. 600/2011 og 464/2012 fela það
í sér að fjármálafyrirtæki þurfa að endurreikna að nýju lánsskuldbind-
ingar sem innihalda óskuldbindandi gengistryggingarákvæði enda
teljist skilyrði fyrir beitingu undantekningarreglunnar um gildi fulln-
aðarkvittana vera fyrir hendi. Um álitaefni, sem að því uppgjöri lúta,
verður hins vegar ekki fjallað frekar á þessum vettvangi.
4.3.1.2 Lögaðilar
Eins og áður hefur verið rakið falla lán til lögaðila utan gildissviðs
laga nr. 151/2010. Lagasetningin leysti því ekki úr þeirri réttaróvissu