Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Page 79


s.s. það að hestar séu keyptir og seldir, hestar valdi tjóni, hestar fari
til dýralækna o.s.frv. Það valdi því þó ekki að til sé réttarsviðið
„hestaréttur“. Betur fari á því að fást við þessi viðfangsefni út frá
meginreglum hinna hefðbundnu réttarsviða, s.s. samningaréttar og
skaðabótaréttar.2 Þótt taka megi undir það að dæmið um „hestarétt“
sé e.t.v. frekar sniðugt en raunverulega upplýsandi fyrir fræðilega
orðræðu um tilvist nýrra réttarsviða,3 þá vísar það á mikilvægt
þema í umfjöllun um ný réttarsvið: Eru þau eitthvað annað og meira
en ósamstætt safn réttarreglna sem tilheyra mismunandi réttarsvið-
um og eiga aðeins viðfangið sameiginlegt? Eru þau eitthvað annað
og meira en það að réttarreglum og meginreglum annarra réttar-
sviða er beitt um þetta tiltekna viðfangsefni?
Finnski réttarheimspekingurinn Kaarlo Tuori hefur sett fram
kenningu um það hvað þurfi til að koma svo sjálfstætt réttarsvið
teljist hafa stofnast. Hann telur að til þess þurfi að hafa þróast þekk-
ingargrunnur undir réttarsviðið sem annars vegar lýsir ákveðnum
hugtökum sem kerfisbinda réttarheimildirnar, en hins vegar ákveðn-
um meginreglum sem dragi saman normatífar forsendur margra
mismunandi réttarreglna og birti einnig tengslin við hinn siðferði-
lega grundvöll sem að baki liggur. Þessa heild sé þá hægt að draga
saman í „grundvallarkenningar“ réttarsviðsins sem séu, ásamt að-
ferðafræðilegum þáttum, sá stofn sem myndi lagalegu menninguna
á viðkomandi réttarsviði.5 Samkvæmt því verður nýtt réttarsvið
ekki til fyrr en lagður hefur verið sjálfstæður þekkingarlegur grund-
völlur undir það, þótt eftir atvikum kunni að einhverju marki að
vera byggt á grunni nálgana annarra réttarsviða.
2 Frank H. Easterbrook: „Cyberspace and the Law of the Horse“. University of Chicago
Legal Forum 1996, bls. 207-216, á bls. 207: „...the best way to learn the law applicable to
specialized endeavors is to study general rules. Lots of cases deal with sales of horses; oth-
ers deal with people kicked by horses; still more deal with the licensing and racing of
horses, or with the care veterinarians give to horses, or with prizes at horse shows. Any
effort to collect these strands into a course on “The Law of the Horse” is doomed to be shal-
low and to miss unifying principles.“
3 Einer R. Elhauge: „Can health law become a coherent field of law?“ Wake Forest Law
Review 2006, bls. 365-390, á bls. 368 og Theodore W. Ruger: „Health Law‘s Coherence Anxi-
ety“. Georgetown Law Journal 2008, bls. 625-648, á bls. 625.
4 Hugtakið er vel þekkt í ensku og norrænu lagamáli (e. normative, d. normativ, n.
normativ) en hefur ekki verið íslenskað sérstaklega. Orðið normatíft er einfaldlega notað
hér sem þýðing og vísar til skuldbindandi reglu og/eða gildis um rétta hegðun. Hugtakið
byggir á latneska orðinu norma. Það er m.a. skilgreint þannig í Merriam-Webster Online
dictionary: „a principle of right action binding upon the members of a group and serving
to guide, control, or regulate proper and acceptable behavior“, sjá http://www.merriam-
webster.com/dictionary/norm, skoðað 14. maí 2012.
5 Kaarlo Tuori: Critical Legal Positivism. Ashgate, Aldershot 2002, einkum bls. 169-183 og
Kaarlo Tuori: Ratio and Voluntas: The Tension Between Reason and Will in Law. Ashgate, Farn-
ham 2011, einkum bls. 149-154. Sjá einnig t.d. áherslu Easterbrook á mikilvægi meginreglna,
Frank H. Easterbrook: „Cyberspace and the Law of the Horse“, bls. 207.