Úrval - 01.12.1949, Blaðsíða 31

Tilgátur eiga rétt á sér í sálarfræði eins og öðrum
vísintlagreinimi. En við megum ekki taka tilgátur
fyrir sannindi án þess að hafa prófað
þær vendilega með reynslunni.
Nokkrar vafasamar
kennisetningar i uppeldisfrœði.
Eftir Sínton Jóh. Ágústsson.
ESSI orð eru höfð eftir kunn-
um enskum menntamanni: „Á
meðan ég var ókvæntur og barn-
laus, hafði ég á takteinum sex
kenningar um uppeldi. Nú á ég
sex börn, en allar sex uppeldis-
kenningarnar eru roknar út í
veður og vind.“ Ummæli þessa
mæta manns eru næsta athyglis-
verð, því að í fáum fræðigrein-
um er meira af óstaðfestum
kenningum og tilgátum en í sál-
arfræði barna og uppeldisfræði.
Við það væri raunar ekkert at-
hugavert, ef almenningur, kenn-
arar og jafnvel sumir uppeldis-
fræðingar gerðu sér ljóst, að
hér er einungis um tilgátur að
ræða, en ekki örugg sannindi.
Trúarbrögðin eru svo sem ekki
ein um að halda á lofti hæpnum
eða jafnvel röngum kennisetn-
ingum, heldur er þetta einnig
oft gert í nafni fræðimennsku
og vísinda. Kennarar hér á landi
eru auðvitað engin undantekn-
ing frá því að hafa all-vænan
bagga af hæpnum skoðunum og
kenningum, sem þeir taka fyrir
sannindi, en verða oft frekar til
ógagns en nytja. Frakkneskt
spakmæli segir, að lítil þekking
færi menn fjær guði, en mikil
þekking færi menn nær honum.
Þetta má að nokkru heimfæra
upp á sannleikann. Til er fróð-
leikur, sem færir okkur ekki
nær sannleikanum, heldur hið
gagnstæða. Lítil þekking er eín-
mitt oft í því fólgin, að við til-
einkum okkur ýmsar kennisetn-
ingar og beitum þeim síðan um-
hugsunarlítið við skýringar á
staðreyndum. Hugleti flestra
okkar er svo mikil, að við gleyp-
um við alls konar kenningum að
lítt eða órannsökuðu máli, eink-
um ef þær eru kenndar við fræga