Úrval - 01.12.1949, Blaðsíða 50

Hver er hinn líkamlegi grundvöllur
hugsunarinnar ?
Hugur og heili.
Grein úr „The Listener",
eftir W. E. Le Gros Clark.
\ 'IÐ skulum byrja á því að
’ íhuga, hvaða áhrif það hefur
á hugann, ef við athugum t. d.
appelsínu. Þau áhrif byggjast
fyrst og fremst á því, að marg-
vísleg skynfæri líkamans eru.
vakin til starfa. Frá sérhverju
skynfæri liggur taugaflækja,
gerð úr hárfínum taugaþráðum,
sem tengir þau við það sem við
köllum miðtaugakerfi, þ. e. heil-
ann og mænuna.
Þegar skynfæri er vakið til
starfa, berast áhrifin sem tauga-
orka með miklum hraða til mið-
taugakerfisins eftir taugaþráð-
unum. Þegar við þreifum á appel-
sínu, vekur hún til starfa f jölda
örsmárra skynfæra, sem dreifð
eru í og undir húðinni, og eru
sum þeirra sérlega næm fyrir
snertingu, önnur fyrir þrýstingi,
enn önnur fyrir hita o. s. frv.
Áhrifin, sem þessi skynfæri
senda frá sér til mænunnar, ber-
ast að lokum til heilans, og þau
gera okkur kleift að greina lög-
un og stærð appelsínunnar og
gerð hennar á yfirborðinu. Sam-
tímis vekja ljósgeislar frá yfir-
borði hennar hina ljósnæmu
himnu augans — nethimnuna —
til starfa og hundruð þúsunda
taugaorkusveiflna berast með
sjóntauginni til heilans, og skapa
skilyrði til þess að við getum
greint útlit appelsínunnar —
lögun hennar og lit. Ennfremur
dreifast út frá henni, út í and-
rúmsloftið umhverfis hana, ör-
smáar efniseindir, sameindir,
sem komast í snertingu við slím-
himnuna í nefinu og vekja þef-
færin til starfa, koma af stað
taugaorkusveiflum, sem berast
til heilans og gera okkur kleift
að greina hina sérkennilegu Iykt
appelsínunnar.
En allar þessar taugaorku-
sveiflur vekja ekki meðvitaða
skynjun undir eins og þær koma
til miðtaugakerfisins. Þegar
snertiskynfærin í fingrunum eru
vakin til starfa, berast tauga-