Úrval - 01.12.1949, Blaðsíða 106

104
TJRVAL
veglengdir á kvöldi, þegar allt
heiðarlegt fólk var komið í rúm-
ið“. Til þess að koma í veg fyr-
ir að útgefendurnir hirtu allan
ágóðann, ákvað hann að láta
bókina í umboðssölu, þ. e. hann
átti sjálfur að greiða útgáfu-
kostnaðinn, en útgefendumir
áttu að fá ákveðin umboðslaun
af sölunni. Sagan varð afar vin-
sæl, en samt varð tap á útgáf-
unni. Dickens kenndi útgefend-
unum um, en að öllum Hkind-
um hefur verðið verið of lágt
til að standast kostnaðinn. En
hver svo sem ástæðan var, þá
er eitt víst, að Dickens taldi sig
öreiga eftir þetta áfall, og á-
kvað að leigja hús sitt og hverfa
brott, svo að hann gæti lifað
ódýrar. En áður en hann gat
gert það, varð hann að slíta öll
tengsl við útgefendur sina,
Chanman og Hall.
Þeir, sem hafa áfellzt Dick-
ens fyrir framkomu hans gagn-
vart útgefendunum, hafa ekki
tekið það með í reikninginn, að
án slíks skapofsa hefði hann
aldrei orðið sá rithöfundur, sem
við þekkjum. Hann var feiki-
lega mislyndur maður og fljót-
ur að skipta skapi, hann gat
verið fullur meðaumkunar og
miskunnsemi eina stundina og
harður og ósveigjanlegur í
næstu andrá, og skýrir það f jöl-
breytnina og tilfinningahitann í
ritverkum hans. Þegar hann var
að skrifa sögur sínar, var hann
>ekki ein persóna, heldur tutt-
ugu, og í lífinu var hann undir-
orpinn jafn mörgum mynd-
breytingum. Þegar hann hafði
vakið samúð sína og lesenda
sinna með fátæku Cratchitfjöl-
skyldunni í Jólaœvintýri og
hafði haldið hrífandi töiu
gegn fégræðginni, ætlaði hann
að sleppa sér af því að hagnað-
urinn af bókinni var minni en
hann hafði búizt við. Hinsveg-
ar var framkoma útgefendanna
við Dickens líka ámælisverð,
þegar þess er gætt, að það var
sköpunargáfa hans, sem hafði
gert þá auðuga, en ritlaun hans
höfðu verið skorin við nögl.
Það var ofur eðlilegt, að Dick-
ens, sem hafði fyrir stórri fjöl-
skyldu að sjá og var sér jafn-
framt meðvitandi um vaxandi
hæfileika sína, gæti ekki sætt
sig við slík kjör til lengdar, enda
hefði honum þá svipað meira til
dýrlings en mennsk manns. En
hann var enginn dýrlingur og
enginn getur áfellst hann fyrir
þá sök. Chapman og Hall áttu
skilið að hann sneri við þeim
bakinu og það gerði hann líka.
Meðan Dickens var að skrifa
Martin Chuzzlewit, naut hann
lífsins jafn hressilega og hann
var vanur. Þegar hann var
staddur uppi í sveit, fór hann
oft í langar gönguferðir, stund-
um allt að því tuttugu mílur, án
þess að hægja á sér. I London
tók hann stundum þátt í meiri
háttar samkvæmum, en var þö
lítt hrifinn af samkvæmislífi í
þeim stíl, eins og kemur berlega