Tíðindi Prestafélags hins forna Hólastiftis - 01.01.1975, Side 2

FORSETI ÍSLANDS, DR. KRISTJÁN ELDJÁRN:
Helgigripir úr íslenzkri frumkristni
Þegar forfeður vorir heiðnir fóru að nema ísland um „sjö
tigum vetra ins níunda hundraðs eftir burð Krists“ helguðu
þeir landið að hætti sinna laga og fornheilögum siðum sinn-
ar trúar. En þeir urðu þess áskynja, að þeir voru ekki fyrstir
á vettvang. Fyrir voru í landinu menn af allt öðru sauða-
húsi og höfðu á sinn hátt helgað landið sínum guði. Oll
vitneskja um þessa menn á rætur sínar að rekja til frásagn-
ar Ara prests Þorgilssonar í íslendingabók hans. Hann kall-
ar þá papa og segir að þeir hafi verið menn írskir, en horfið
hafi þeir héðan af því að þeir vildu eigi lifa í samneyti við
heiðna menn. En þeir létu eftir sig minjar, bækur, bjöllur
og bagla, sem greinilega voru til marks um það að þetta voru
kristnir menn. Þessi helga þrenning, bækur, bjöllur og bagl-
ar, væri þá eins konar kristið vígslumark yfir öllu landinu,
sem á dögum sagnaritaranna var orðið heimkynni kristinn-
ar þjóðar, þótt hún gengi sín fyrstu spor í heiðnum dómi.
Sagan um papa er stutt, 45 orð, og bágt er að vita hvað
raunverulega felst í henni. Ef til vill er hún eins konar
helgisögn, og skal ekki um það rætt hér. En víst má telja, að
enda þótt landnámsmenn íslands væru heiðnir, hefur þeim
verið vel kunnugt um að nágrannalönd þeirra höfðu annan
átrúnað. Þeir hafa vitað hvað kristni var, annað er óhugs-
andi. Um mjög líkt leyti og norrænir sæfarendur höfðu
veður af íslandi og fóru síðan smám saman að ganga þar á
land og kanna landkosti og hugsa til búsetu, voru fyrstu
kristnu trúboðarnir að leita fyrir sér á Norðurlöndum. Þá
höfðu og norrænir víkingar áratugum saman lagt leið sina
til kristinna landa fyrir vestan haf og skrifað þar blóði drif-
inn kafla í söguna. Skilja má á fornum sagnariturum að all-
margir landnámsmenn hafi beinlínis verið kristnir menn,