Tíðindi Prestafélags hins forna Hólastiftis - 01.01.1975, Page 8

11
FORNMINJAR
uðu en mjög stilfærðu skrautverki, en þar fyrir neðan hefur
verið röð manna með geislabaug og í síðum kuflum. Skraut-
verkið er gert af mjög fullkomnu valdi yfir flóknu munstri,
en mennirnir eru aftur á móti dregnir með einföldum lín-
um og teikning öll fremur frumstæð, og birtist hér það sem
mörg vitni eru um, að fornmenn á Norðurlöndum voru að
sama skapi meistarar skrautverks sem þeir höfðu lítið vald
á að gera myndir eftir náttúrunni, eins og til dæmis manna-
myndir. Allt er þetta verk þannig gert, að ristar eru töluvert
djúpar skorur niður í sléttan flöt fjalarinnar, svo að þetta
er eiginlega eins konar teikning gerð með hníf. En ekki má
halda að þar við hafi verið látið sitja. Það má telja alveg
víst að allt verkið hafi á sínum tíma verið málað, þannig að
risturnar og málning í mörgum litum hafa hvort um sig
átt sinn þátt í listaverkinu. Málningin er síðan fallin af í
aldanna rás, og eftir verða ristnrnar á fleti með trélit, og
fellur það vel í okkar smekk eins og það er, en listamannin-
um sjálfum mundi sennilega finnast það gefa litla hugmynd
um það sem hann ætlaðist fyrir.
Verkið á fjölunum er í þeim stíl, sem kenndur er við
Hringaríki í Noregi, af því að þar hafa fundizt allmargir
myndsteinar með nákvæmlega sama stíl. En hitt er þó lík-
legt að þessi stílgrein hafi verið alþekkt um öll Norðurlönd
og væri hægt að rekja mörg rök til þess, og á Englandi hefur
stíllinn einnig verið algengur. Það er trúlegt að til hafi verið
hús í öllum þessum löndum, skreytt í þessum anda, og er
merkilegt til þess að hugsa, að ekkert af því öllu saman hef-
ur borgizt til vorra tíma nema þessir fjórir f jalarstúfar norð-
an úr Skagafjarðardölum. Öruggt má telja að stíll þessi hafi
verið í tízku á 11. öld, helzt nálægt miðri öldinni. En það
væri óvarlegt að kveða nákvæmlega á um tíma, þar sem ekki
er við annað að styðjast en stílinn. Þó ætti að mega segja,
að fjalirnar frá Flatatungu hafi verið skornar á síðari hluta
11. aldar, á árabilinu 1050—1100.
Með samanburði má leiða að því líkur eða jafnvel vissu,