Tíðindi Prestafélags hins forna Hólastiftis - 01.01.1975, Side 16

19
KIRKJUSAGA
var hér til þess að biðja fyrir íslandi, að sárin mættu gróa
og aftur birta og hlýna í landinu kalda.
Og hvert er erindi vort, gestir á Hólahátíð, annað en
þetta? Og hvað annað býr þeim í hug, sem vitja þessa staðar
yfirleitt og opna barm sinn fyrir þeim blæ, sem býr að baki
alls, sem augun sjá á þessum stað?
En hátíð var ekki á Hólum í ágúst 1814. Og engum var
hátíð í hug, sem hér var þá eða hingað kom. En samt var
koman hingað einn hinn eftirminnilegasti atburður, sem
hinn erlendi íslands-vinur lifði á ferð sinni um landið.
Hann hitti hér fyrir Gísla, son Jóns biskups Teitssonar,
hann var þá bóndi hér á hálfri jörðinni, skólalærður samt
og varð síðar prestur, merkur maður. Þeir ganga saman
til kirkju. „Hún hefur verið fallegt hús“, segir Henderson,
„og er ennþá ósambærilega bezta kirkja á íslandi. . . ennþá
heil og naumast nokkur hrörnunarmerki á henni að sjá“.
Hann dáist mjög að þeim gripum, sem í kirkjunni eru,
einkum altarisbríkinni. Hann stendur um stund í þögulum
hugleiðingum við gröf Guðbrands og hugsar um það, „hve
óþreytandi hefði verið áhugi þessa ágæta kirkjuhöfðingja
að búa Heilaga Ritningu í hendur landsmönnum sínum“.
Þegar þeir koma út úr kirkjunni, biður hann Gísla að
sýna sér, hvar prc-ntverkið hafði staðið, þar sem prentuð var
fyrsta Biblían á íslenzku. Gísli greip saman höndunum, seg-
ir Henderson, minntist brottflutnings skóla og biskupsstóls
og bætti við: „Því er miður, að vér höfum líka verið sviptir
prentverkinu og prentsmiðjuhúsið er búið að gera að fjósi".
Henderson heldur áfram: „Báðir hörmuðum við, að
dánarráðstafanir guðhræddra manna skyldu falla í hendur
þeim mönnum, er óvirtu þær, og eignirnar vera notaðar á
allt annan hátt en þeir höfðu berlega fyrir lagt að dauða
komnir. Guðbrandur stofnaði prentverkið með ærnum til-
kostnaði og lét ekkert ógert til þess, að það mætti verða sem
fullkomnast, mörg áhöldin fann hann sjálfur upp og smíð-
aði...“ Síðan víkur Henderson að þeirri ráðstöfun að