Skírnir - 01.04.1906, Side 40

Skírnir*
Smáþjóð—stórþjöð.
Smáþjóðirnar hefir um skeið dreymt drauma stóra
og hættliga um líf sitt. Stórþjóðirnar hafa vaxið þeirn
yfir höfuð, vofa yfir eins og voldugir ernir. Smáþjóðirnar
horfa kvíðandi á ofureflið, sem við er að etja, hvenær
sem í deilu slær; þær finna ósjálfrátt vanmátt sjálfra sín,
er þær bera herstyrk sinn og önnur varnargögn saman
við stórþjóðanna. Og sumir fara jafnvel að hugsa umr
hvort smáþjóðunum væri ekki réttast að gefa upp sjálf-
stæðismetnað sinn og reyna að lifa í skjóli stórþjóöanna,
sem sambandsþjóðir þeirra. Dúfurnar fer að dreyma nýtt
frelsi undir verndarvæng fálkans. Smáþjóðunum liggur
við að trúa því, að rétturinn sé sama sem aflið, og standa
með hneigðu höfði frammi fyrir ofjarlinum með stál-
hanzkana og fallbyssuaugun. Vitneskjan um lítilleik
sjálfra þeirra í samanburði við mikilleik stórþjóðanna
hvílir á huganum eins og mara, eins og ósýnilegt, fjand-
samlegt farg, sem hindrar frjálsar hreyfingar og djúpan
og rólegan andardrátt.
Þetta er gömul saga, jafnt í lífi einstakra manna sem
heilla þjóða. Fátæklingurinn, einyrkinn, sem vinnur baki
brotnu fyrir fjölskyldu sinni og berst í bökkum fyrir efna-
legu og andlegu sjálfstæði sínu, telur sig löngum minni
mann en auðmanninn með allsnægtirnar, þó hann standi
honum ekki að baki að mannkostum né gáfum. Hann
stendur niðurlútur með liúfuna í hendinni frammi fyrir
auðmanninum, er vegir þeirra mætast; metnaður hans,
tilfinningin fyrir rétti og gildi sjálfs sín hjaðnar og visnar