Skírnir - 01.04.1906, Side 52

148
Smáþjóð—stórþjóð.
Skírnir.
A5 vísu eru hæfileikar manna misjafnir; að vísu
virðast af hverjum flokki manna að eins fáir afburða-
menn. Fáum virðist það gefið að ryðja nýjar brautir,
nema ný lönd í heimum hugsjónanna — ;>gjöra verk sem
vara unz veröld steypist«. En enginn veit fyrirfram að
hverju barninu gagn verður. Hæfileikarnir koma í ljós,
þegar verkefnið vekur þá úr dvala. Um leið og hverju
barni þjóðarinnar er veitt almenn mentun, kemur það í
ljós, hvert hæfileikar hvers um sig stefna. Þeim sem
skara fram úr í einhverju, á þjóðin fyrst og fremst að
hjálpa til að ná fullum þroska. Á þann hátt fær hún
sína forustumenn, sem vísa hinum veg. Og því mentaðri
sem almenningur er, því fljótar og betur getur hann
hagnýtt sér og gert að eign sinni það sem andans skör-
ungar þjóðarinnar hafa fram að færa. Mentuð alþýða og
andlegir afburðamenn eru þannig líffæri sama líkama.
Jafnóðum og hugvitið, þekkingin og framtakssemin
vex, verður fleiri og fleiri byrðum velt af herðurn manna
yfir á Lið breiða bak náttúrunnar. Hvað þetta þýðir,
sýna þessar tölur: Venjulega er talið svo til, að hestafl
sé jafngildi 21 mannsafls. Samkvæmt því heflr Stórbreta-
land, auk lifandi verkamanna sinna, í þjónustu sinni 346
miljónir, Þýzkaland 262, Frakkland 175, Noregur 18 milj.
mannsöfl, sem ekki búa í lifandi verum, heldur í járni
og stáli *). Erfltt er að gizka á, hve margar miljónir
mannsafla eru til taks á íslandi, hve nær sem þjóðin
verður svo mentuð og framtakssöm, að hún tekur náttúru-
öflin í þjónustu sína. En hitt er augljóst, að fólks-
fjöldi þjóðar er ekki einhlitur mælikvarði vinnuafls
hennar; það fer eftir því live vel hún kann að nota
náttúruöflin.
Vér mintumst áður á þann örðugleik smáþjóðanna,
að verkaskiftingin verður hjá þeim, sökum fámennisins,
ófullkomnari en hjá stórþjóðunum. En er það óhjákvæmi-
legt? Er ekki hugsanlegt að sá örðugleikinn hverfi æ
*) T. H. Aschehoug: Social-ökonomik, Kria 1905, 2. Ed. bls. 303.