Skírnir - 01.04.1906, Page 63

Skírnir.
Gróðrarsaga hraunanna á íslandi.
150-
þarf hraunið til að verða skógi vaxið? Þeirri spurningu
getum vér ekki svarað að svo komnu, en þó er það kunn-
ugt, að liraun á láglendi verða fyr þakin gróðri en hraun
til fjalla, og orsakast það mest af því, að heitara er á
láglendi en í fjöllum. Ch. Grönlund hefir lýst gróðri
í 150 ára gömlu hrauni við Mývatn, og, eftir því sem
hann segir, var sá gróður líkastur þeím, er vér kölluðum
1. gróðrarstig. Árið 1901 rannsakaði eg gróður í hraun-
um, sem hrunnu 1783 (Eldhrauni og Brunasandshrauni), og
voru því 118 ára gömul. Þessi hraun eru á Suðurlandi,
á láglendi, enda var gróður þeirra á milli annars og þriðja
stigs. Það er því augljóst, að það er ekki komið undir
aldri hraunsins, hve fljótt það grær upp, heldur undir þeim
lífsskilyrðum, sem fyrir hendi eru. Það eitt getum vér
þó sagt, að hraunin þurfa margar, margar aldir til að
gróa upp.
Vér gátum þess þegar í byrjun, að jarðvegurinn kæmi
með ýmsu móti í hraunin, en tíðast væri að plöntugróður-
inn hefði mest að segja í því efni. Nú höfurn vér skýrt
frá, hvernig plönturnar gera jarðveginn og vér gátum
þess og, að þær þyrftu margar aldir til þess starfa, en
stundum getur jarðvegur komið i hraunin á tiltölulega
stuttum tíma; á það sér einkum stað þar sem sandfok er
eða öskufok. Vindurinn feykir sandi, jarðryki og ösku i
hraunið, smám saman fara glufur, gjótur og hraunbollar að
fyllast og að lokunum hverfa jafnvel hæstu hraunstrýt-
urnar í sandinn. Þá fara plöntur smámsaman að taka sér-
bústað í sandinum, og víða grær hann upp að lokum. Á
þann hátt geta meðal annars komið upp rýrar graslendur eða
lynggróður. Sandfyltu hraunin eiga í aðalatriðunum sömu
gróðrarsögu og venjuleg sandjörð og skal því ekki farið
frekara út í hana hér. Sandfylt hraun má finna á Reykja-
nesskaganum og sand- eða öskufylt hraun eru á stórum
svæðum fyrir vestan JEeklu og norðan. Þannig eru stór
svæði kringum Skarðsfjall á Landi gömul hraun fylt af