Skírnir - 01.04.1906, Side 68

Skirnir.
Y erzlunarj öfnuður.
Eftir Han8 Tegner.
öldura saman hafa þjóðmegunarfræðingar deilt um
»verzlunarjöfnuðinn« og gildi hans fyrir velmegun land-
anna. Mjög er það efasamt, hvort þeir verða nokkurn
tima á eitt mál sáttir, og efasamt er það líka, hvort al-
þýða manna skilur mikið af röksemdum þeim ölluin, sem
fram eru færðar. Líklega fer mörgurn svo, að þeir rugl-
ast loksins í ríminu og gefast upp við að komast að rétti'i
niðurstöðu. Væri því ekkl ástæðulaust að líta sem snögg-
vast á það, hvernig þessum verzlunarjöfnuði er farið.
Ekki er það tilgangurinn, að fara út í langar hagfræðis-
bollaleggingar, því um þetta mætti rita bók í mörgum
bindum, en aðaldráttuuum má þó gera grein fyrir í stuttu
máli.
Mjög snemma á öldum tóku menn þegar að nota góð-
málma sem kaupeyri, og loks urðu þeir viðurkendur kaup-
eyrir. Fyrir gull, silfur og kopar mátti alt kaupa og með
peningasláttunni fekst almennur kaupeyrir. En þegar
smám saman verzlunarviðskiftin urðu æ víðtækari, varð
það erfitt, kostnaðar- og áhættusamt, að þurfa að flytja
peninga til fjarlægra staða til þess að lúka hverri skuld.
Ætti öll verzlun nú á dögum að fara fram með þeim
hætti, þá yrði allmikill hluti skipa vorra og eimvagna að
fara landa í milli hlaðinn góðmálmum. Þess vegna dafn-
aði hagnýting lánstraustins og skuldaflutningsins meir og
meir, unz hinum stórkostlegu lánsviðskiftum nútímans var
náð, svo einföldum og þó svo margtvinnuðum.