Skírnir - 01.04.1906, Page 83

Skírnir.
Ritdúmar.
179
Ijósa hugmynd um afstöðu nýdönskunnar við aðrar norrænar tungur
og yfirlit yfir dönsku mállýzkurnar.
I síðari hluta bókarinnar lýsir höf. þeim afbrigðum hljóða og
orðmyuda, er sérkeuna hverja mállýzku um sig. Þessi hluti hefir
auðvitað verið höfundi miklu erfiðari viðfangs, þar sem hann hefir
orðið að byggja mikið af honum á eigin athugunum; bækur um
þetta efni eru ekki margar. Eu það yrði alt of langt mál, ef ég
færi nánara út í það. Eg verð að láta mér nægja að minnast of-
urlítið á fyrri hluta bókarinnar, um afstöðu nj'dönskunnar við önn-
ur norræn mál.
Höf. skiftir hinum norrænu ríkis-málum í tvo flokka, vest-nor-
ræna og aust-norræna flokkinn. Til fyrri flokksins teljast íslenzka,
færeyska og hið norska »landsmál<í:; til hins síðara finsk-srenska,
sænska, norsk-danska og datiska. Vestnorrænu málin halda ennþá
hinum gömlu hækkandi tvíhljóðum (o: tvíhljóðar þar sem fyrri
hlutinn er lægri, opnari en síðari hlutinn), hafa þrjú málfræðisleg
kyn í nafnorða- og fornafna-beygingunni og hafa i-hljóðvarp í fram-
söguhætti nútíðar af sterkum og nokkrum veikum sögnum. Aust-
norrænu málin hafa mist tvíkljóðana, hafa aðeins tvö kyn, og hafa
ekkert hljóðvarp í framsöguhætti nútíðar. Til að skýra þetta betur
tilfærir höf. nokkur dæmi:
IslenzJca N. landsm. Sœnska Danska
bein bein ben ben
heyra h0yra höra h0re
laun laun lön l0n
gesturinn gjesten gásten gæsten
ferðin ferdi fárden færden
húsið huse huset huset
dregur dreg drager drager
(af draga) (af draga) (af draga) (af drage)
sefur 80 V sofver sover
(af sofa) (af sova) (af sofva) (af sove)
blæs blæs bláser blæser
(af blása) (af blása) (at' blása) (af blæse)
býður byd bjuder byder
(af bjóða) (af bjoda) (af bjuda) (af byde)
Þá lýsir höf. í fáum orðum aðaleinkennum hvers um sig af þessum
málum. í kaflanum um íslenzkuna tekur höf. það fram, að hún
hafi haldið hér um bil óbreyttum hinum gömlu beygingum og
hinni gömlu stafsetningu. Þetta samræmi milli ný-fslenzku og
12*