Skírnir - 01.04.1906, Side 87

Skirnir.
Erlend tiðindi.
183
Það var upphaf þingsetniugarræðu hans, að hin æðsta forsjón, er
sór hefði falið á hendi að veita fósturjörðinni forsjá, hefði blásið
sér í brjóst að kveðja sér til aðstoðar við lagasetning kjörna
fulltrúa þjóðarinnar. I von um glæsilega framtíð til handa Rúss-
landi, mælti hann enn fremur, kveð eg, þar sem þér eruð, hina
beztu menn ríkisins, er eg hefi lagt fyrir elskaða þegna mína að
kjósa sín á meðal. — Hann hét á þingmenn sérstaklega að sinna
nauösynjamálum bændastéttarinnar, sem mér er svo hjartfólgiu,
mælti hann, og uppeldi lýðsins og hagsæld, og bað þá minnast
þess, að það sem við þyrfti til vegs og farsældar ríkinu væri ekki
•einungis frelsið, heldur einnig réttvísi stndd stjórnsemi.
Viðstaddir hirðmenn og herliðsforingjar gerðu mikinn róm að
máli keisara, en þingmenn voru hljóðir. Þeir höfðu búist við heit-
yrði um almenna uppgjöf saka fyrir stjórnmála-afbrot, og varð bilt,
er það brást. Þeir kváðu svo að orði síðar, að öll fangelsi væri
íull af slíkum lögbrotsmönnum, sem svo væru kallaðir, forvígismönnum
stjórnfrelsis þess, er vér eigum það að þakka, er hér erum vér á
þingbekk; það er tilviljun tóm, að vér erum það, en þeir ekki.
Þeir sögðu slíkt líknarverk vera ómissandi trygðapant milli keisara
og þjóðarinnar. Bændur á þinginu vildu láta forseta fara tafar-
laust á fund keisara og krefjast þess, að þeir væri lausir látnir,
sem lagt hefðu sjálfa sig í sölurnar til að afla þjóðinni stjórufrelsis.
Þeir fóru ofan af því með því skilyrði, að það atriði yrði haft efst
á blaði í svarinu við hásætisræðu keisarans. Ekki vildu bændur
hafa þiughlé á helgum dögum og ekki um máltíðir. Veizlu hjá bæjar-
stjórn Pétursborgar vildu þeir og ekki þiggja; kváðust ekki kunna
við að eyða þar mörg þúsund krónum (10—12 þús.) í ofát, er
fátæklingar væru að deyja úr hungri.
Fyrstu vikuna rúma af þingi gerði neðri deild ekki annað en
ræða svarið við þingsetningarræðunni. Þeir fóru þar fram á tíu
réttarbætur: 1. Almenna uppgjöf saka; 2. Aftiám líflátshegningar:
3. Að aflétt væri hervörzlulögum og undantekningarlögum; 4. Fult
borgaralegt frelsi (mannhelgi, preutfrelsi, fundafrelsi, félagsfrelsi
■o. s. frv.); 5. Afnám ríkisráðsins (efri deildar); 6. Endurskoðun
stjórnlaganna; 7. Ráðgjafaábyrgð; 8. Fyrirspurnarétt á þingi;
0. Eignarnám á jarðeignum; 10. Réttartrygging fyrir samvinnufélög.
Eftir nokkurra daga umhugsuu kom svar keisarans, fyrir munn
forsætisráðgjafans. Þar var mjög farið undan í flæmingi, tekið lík-
lega á sumu, en fáu sem engu heitið afdráttarlaust; afsvör um