Morgunblaðið - 28.03.1991, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUÓAGUR 28. MARZ 1991
Námslán og
listamannalaun
Nokkur orð til Braga Asgeirssonar
Guðmundur Rúnar Lúðvíksson
eftir Guðmund Rúnar
Lúðvíksson
í laugardagsblaði Morgunblaðs-
ins 2. mars var grein eftir myndlist-
arrýninn Braga Ásgeirsson, sem
bar yfirskriftina Lög um lista-
mannalaun. Greinin er að mörgu
ieyti ágætt innlegg í þá umræðu
sem fram fer um framtíðarskipulag
á svo viðkvæmu máli sem starfslaun
listamanna eru. Ég kemst þó ekki
hjá því að leggja nokkur orð í belg
um grein þessa þar sem Bragi Ás-
geirsson virðist oft í skrifum sínum
um myndlist falla í þá gryfju að
flokka listspírur í mismunandi
þroskastig eftir aldri og hreinlega
villa um fyrir lesendum. Ágætt
dæmi er að fyrir nokkru fjallaði
B.Á. um sýningu í Nýlistasafninu
og kemst því sem næst að þeirri
niðurstöðu, að af því að viðkomandi
listamaður hafi ekki boðið skoðend-
um upp á einhverskonar greinar-
gerð í katalog um verkin sín, þá
sé nánast útilokað að fjalla um verk
viðkomanda. Ef rýnirinn hefur ekki,
eða getur ekki, aflað sér þekkingar
um þann hlut, sem hann ætlar að
fjalla um er betur látið kyrrt liggja
en af stað farið. í samskonar pytt
virðist Bragi hafa dottið í áður-
nefndri grein sl. laugardag. Grein-
inni er ætlað að höfða til ráða-
manna þjóðarinnar. En við skulum
aðeins rýna í greinina. Þar segir
m.a.: „Vita háttvirtir þingmenn að
samkvæmt könnun sem ungur
ónefndur myndlistamaður gerði
fyrir fáum árum mun láta nærri
að 750 manns séu við listnám á
námslánum ytra, fyrir utan þá hér
heima.“ (Feitletrun undirritaðs.)
Við skulum staldra aðeins við
þessi orð Braga. Hér rétt enn einu
sinni er Gróa komin í umfjöllun
(sem ónefndur ungur).' Hér er ekki
faglega reynt að fjalla um hlutinn
heldur einhver fullyrðing eða
kjaftagangur látinn ráða ferðinni.
Eg_ leyfi mér að vara ráðamenn og
þá sem hafa lesið greinina við að
taka nokkurt mark á þessu. Alla-
vega þætti mér betra að fá ein-
hvetja staðfestingu á þessari könn-
un og að ekki einhver ónefndur
hafi unnið hana.
Ef það væri rétt að um 750
manns væru við listnám erlendis
(það samsvarar nærri fjórum Mynd-
lista- og handíðaskólum íslands) þá
get ég ekki annað séð en að hér
sé um gífurlegt vantraust á listnám
hér heima á Fróni að ræða (Bragi
er einn af kennurum MHÍ og hefur
verið um árabil). En eins og ég
sagði áðan þá dreg ég stórlega í
efa, að þetta sé rétt. En höldum
áfram að skoða grein B.Á. því nú
dregur til tíðinda. Hann segir:
„ ... að 750 manns séu við listnám
á námslánum ytra, fyrir utan þá
hér heima. Allir þessir hafa þá
vísast hærri laun en grónir lista-
menn í fullu starfi við listakennslu,
og er þetta einungis ábending en
enginn metingur, því að sérhver
sem [takið nú vel eftir, innskot
GRL] sannar ótvírætt ágæti sitt
á listasviði á skilið að fá námslán."
Skoðum þessi skrif nánar. Hér allt
í einu blandar B.Á. saman launum
og lánum. Hann segir „ ... vísast
hærri laun. ..“. Ég segi það satt
að ég hélt nú að Bragi. vissi það
að námslán eru ekki laun, heldur
lán tfl þeirra er stunda nám og
skulu greidd af launum eftir að
námi lýkur. Það er því enginn öf-
undsverður sem slík lán þarf að
taka á meðan nám er stundað.
Bragi veit það líka. Það að stunda
listnám gæti ég trúað að væri með
dýrara námi sem stundað er.
Reyndar veit ég það því fyrir tveim-
ur árum gerði ég könnun fyrir LIN
og BISN á þessum efnum. Þær töl-
ur er ábyggilega hægt að fá stað-
festar.
En svo segir Bragi: „Því að sér-
hver sem sannar ótvírætt ágæti
sitt á listasviðinu á skilið að fá
námslán." Ég spyr: Hverog hvenær
hefur nemandi (listspíra) sannað
ótvírætt ágæti sitt? Er Bragi Ás-
geirsson tilbúinn að setjast í það
dómarasæti fyrir ríkið, svo það sé
ekki að „sóa“ í óhæfar listspírur?
Það væri annars gaman og fróðlegt
að fá nánari útlistun á því hvernig
Bragi hugsar sér þetta. Ég trúi því
ekki að hann hafi sett þetta fram
bara sí svona. Það væri ekki lítill
biti í munni ef einhver gæti sagt
„ég hef ótvírætt sannað ágæti mitt
á listasviðinu og þvi ber mér að fá
námslán, þökk sé Braga Ásgeirs-
syni“.
Og enn heldur Bragi áfram: „En
er það ekki undarlegt og jafnvel
fáránlegt, að þjóð sem hefur efni
á að halda úti 750 listspírum er-
lendis, blautum á bak við bæði éyr-
un [??? innsk. GRL] í listinni, skuli
ekki hafa efni á að skapa nokkrum
tugum gróinna myndlistarmanna
fullan starfsfrið til listrænna átaka
í nokkur ár?“
Hvað er Bragi að- fara þarna?
Því miður get ég engan veginn skil-
ið þessi skrif hans, sama hvað ég
reyni. Telur Bragi að ef námslán
verði skorin niður eða hreinlega
algjörlega felld niður (nema fyrir
þá sem ótvírætt hafa sannað ágæti
sitt) sé hægt að skapa nokkrum
tugum gróinna myndlistarmanna
fullan starfsfrið til listrænna átaka
í nokkur ár? Það held ég ekki. Ég
held jafnvel að það sé enn fárán-
legri hugmynd. Það er í raun fárán-
legt að ræða í sömu andrá um
starfslaun listamanna og námslaun.
Það sýnir í raun ófyrirleitna öfund-
sýki í garð þeirra sem stunda list-
nám. Við skulum ekki gleyma því
að í skrifum sínum vill' Bragi að
tekið sé mark á sér, allavega hef
ég reynt það. Að vísu með misjöfn-
um árangri. En þegar umíjöllun er
komin á það stig að etja á saman
tveim ólíkum málum þá kemst
maður ekki hjá því að svara. Það
er margt ágætt í grein Braga, en
því miður er líka margt sem hrein-
lega er rangt og villandi. Hann leyf-
ir sér t.d. að vitna í tvö stór nöfn
í listasögunni, þá Rafael og van
Gogh. Það gæti verið hollt fyrir
Braga að vita að t.d. van Gogh
sannaði aldrei ágæti sitt í lifanda
lífi fyrir listrýnum á listsköpun
sinni. Kannski þess vegna auðnað-
ist honum ekki að skapa enn stór-
brotnari verk.
En aðalatriðið er þetta. Þegar
ijalla á um listsköpun, listamanna-
laun eða listgagnrýni er farsælast
að gera það með innsæi og á fagleg-
an hátt, og gefa Gróu á Leiti ær-
legt ævilangt frí.
Höfundur er myndlistarnemi í
fjöltæknideild MHÍá 4. ári.
ÁRNAÐ HEILLA
í\Oára afmæli. Páska-
U \/ dag, 31. mars, er sex-
tugur Jón Þorgilsson, Heið-
vangi 22, Hellu. Hann verður
að heiman á afmælisdaginn.
OAára afmæli. Á laugar-
OU daginn kemur, 30.
mars, er áttræður Ingimund-
ur Ingimundarson frá
Svanshóli í Bjarnarfirði. Á
afmælisdaginn tekur hann á
móti gestum á heimili sonar
síns og tengdadóttur í Fjarð-
arseli 15, Rvík, eftir kl. 15
um daginn.
AAára afmæli. Sunnu-
Ovf daginn 31. mars nk.
er sextugur Birgir Helgason
húsasmíðameistari, Heiðar-
gerði 72, Rvík. Hann verður
að heiman á afmælisdaginn.
7 f|ára afmæ^- 2- apríl
I næstkomandi ervsjö-
tugur Ingi U. Magnússon
gatnamálastjóri Reykja-
víkurborgar, Einimel 26.
Hann og kona hans, Herdís,
taka á móti gestum á afmæl-
isdaginn í félagsheimili Raf-
magnsv. Reykjavíkur við Raf-
stöðvarveg kl. 17-19.
/? Aára afmæli. 2. apríl
Ovf nk., þriðjudag, er
sextug María Gröndal,
Norðurbraut 41, Hafnar-
firði. Maður hennar er Hörð-
ur Helgason. Þau taka á móti
gestum í Kiwanissalnum,
Dalshrauni 1 þar í bænum á
afmælisdaginn milli kl. 17 og
20.
7 Oara afmæli. Hinn 2.
I U apríl nk. er sjötug
Hulda Agnarsdóttir frá
ísafirði, Kirkjuteigi 7,
Keflavík. Maður hennar var
Gunnar Helgason. Hann er
látinn fyrir mörgum árum.
Hún tekur á móti gestum á
afmælisdaginn í sal K.K. í
Keflavík, eftir kl. 20.
/? Aára afmæli. Þriðju-
OV/ daginn 2. apríl nk.
er sextugur Þórir S. Her-
sveinsson lögregluþjónn,
Fjölnisvegi 4, Rvlk. Hann
gerðist lögreglumaður 1952.
Okukennari hefur hann verið
í nær þijá áratugi. Kona hans
er Guðbjörg Ármannsdóttir.
Þau verða að heiman á af-
'mælisdágirin.
/?Aára afmæli. Föstu-
UU daginn 29. mars er
sextugur Stefán S.
Tryggvason lögreglumað-
ur, Blikahólum 2, Rvík.
Kona hans er Rannveig G.
Kristjánsdóttir. Þau verða að
heiman á afmælisdaginn.
PT Aára afmæli. í dag, 28.
U U mars, er fímmtugur
Gylfi Sigurðsson, Boga-
braut 12, Skagaströnd.
Hann og kona hans eru að
heiman í dag, afmælisdaginn.
/? Aára afmæli. Hinn 29.
UU mars er sextugur
Jón Hilmar Jónsson fyrrum
verkstjóri, Hrafnistu, Hafnar-
firði.
/I Hára rfnMdi. í dag, 28.
iv þ.m., er fertugur
Gunnar Þorsteinsson,
Hraunbrún 46, Hafnarfirði.
Hann er forstöðumaður
Krossins í Kópavogi. Eigin-
kona hans er Ingibjörg
Guðnadóttir. Þau taka á móti
gestum í sal félagsheimilis
Kópavogs, Fannborg 2, í dag,
afmælisdaginn, kí, 2Ö-23.