Morgunblaðið - 13.03.1999, Síða 8

8 LAUGARDAG.UR 13. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Rðbert Guðfinnsson kosinn stiárnarformaður SH f stað Jóns Ingvarssonar
Baldur Sigfússon yfírlæknir um nýjar rannsóknir
á bijóstakrabbameini
Fátt jafn rækilega
sannað og gildi leitar
BALDUR Sigfússon, yfírlæknir
röntgendeildar á leitarstöð Krabba-
meinsfélagsins, segir engan vafa
leika á um gagnsemi reglubundinnar
röntgenmyndatöku við skipulagða
leit að brjóstakrabbameini í konum,
þrátt fyrir staðhæfingar um hið
gagnstæða í niðurstöðum sænskrar
rannsóknar sem kynnt er í nýjasta
hefti breska læknatímaritsins Brit-
ish Medical Journal „Það eru fáir
hlutir sem hafa verið sannaðir jafn
rækilega, og krafist jafn sterkrar
sönnunarbyrði eins og einmitt hóp-
skcjðanir og brjóstamyndataka.“
í rannsókn tveggja sænskra
lækna er því haldið fram að reglu-
bundnar röntgenmyndatökur, í því
skyni að finna krabbamein í brjóst-
um kvenna, hafi takmarkað gildi.
Fylgst var með afdrifum sex hund-
ruð þúsund kvenna á aldrinum 50-69
ára á meira en tíu ára tímabili. Sýna
niðurstöður rannsóknarinnar að þær
konur sem létust af völdum
brjóstakrabbameins eru einungis
0,8% færri en hefði mátt búast við,
hefðu engar röntgenmyndatökur
komið til.
Segir í niðurstöðum þessai-ar um-
deildu rannsóknar að eftir að hafa
fylgst með stórum hópi kvenna um
árabil, sem farið hefðu í reglubundið
eftirlit, sé ekki hægt að greina nein
merki þess að færri látist af völdum
brjóstakrabbameins en ella. Er í
kjölfarið ályktað að þeim peningum,
sem eytt er í eftirlitið, yrði betur
varið í því skyni að þróa ný lyf gegn
sjúkdómnum. Aðstandendur rann-
sóknarinnar vilja jafnframt að konur
séu varaðar við neikvæðum áhrifum
slíks eftirlits, þ.m.t. þeim möguleika
að þær fái ranga sjúkdómsgreiningu
og því að fara í gegnum óþarfar próf-
anir og uppskurði.
Islenskum konum hefur frá
haustinu 1987 verið boðið að mæta í
reglubundna röntgenmyndatöku af
brjóstum á vegum leitarstöðvar
Ki-abbameinsfélagsins. Baldui- Sig-
fússon segir að lengi hafi verið til
þeú sem efuðust um gildi slíks eftir-
lits en hinir væru mun fleiri, og
þ.m.t. helstu sérfræðingar á þessu
sviði, sem velktust ekki í neinum
vafa um gagnsemi reglubundinnar
röntgenmyndatöku.
Hann greindi frá því að rannsókn
Svíanna hefði áður birst í sænska
læknablaðinu og að þarlend heil-
brigðisyfirvöld hefðu á sama vett-
vangi óðara bent á ýmsa slæma van-
kanta, sem væru á rannsókninni, og
að því væri ekki hægt að taka mark á
henni.
Réðst að forstöðu-
manni og fangaverði
HÆSTIRÉTTUR staðfesti á mið-
vikudag úrskurð Héraðsdóms
Reykjavíkur frá því 6. mars um
gæsluvarðhald vistmanns á Akur-
hóli í Rangárvallasýslu vegna lík-
amsárásar á forstöðumann heimilis-
ins. Vistmaðurinn var úrskurðaður í
gæsluvarðhald þai’ til dómur fellur í
máli hans, en þó eigi lengur en til til
19. apríl. Fyrir Hæstarétti kom m.a.
fram að vopn hefðu fundist við hús-
leit í herbergi mannsins á Akurhóli.
Forsaga málsins er sú að þegar
vistmaðurinn kom úr leyfi hinn 5.
mars fór fram reglubundin leit í
farangri hans. Þetta mislíkaði
manninum og réðst hann að for-
stöðumanni heimilisins með vasa-
hnífi og veitti honum áverka
Hæstiréttur stað-
festir úrskurð um
gæsluvarðhald
þannig að sauma þurfti tvö spor í
hornhimnu annars auga forstöðu-
mannsins.
Sakborningur var fluttur í
fangageymslu í Reykjavík og þar
réðst hann morguninn eftir að
fangaverði og veitti honum þung
högg með krepptum hnefa.
Sýslumaðurinn í Rangárvalla-
sýslu krafðist gæsluvarðhalds yfir
manninum þar til dómur fellur í
máli hans, en þó ekki lengur en til
19. apríl. í úrskurði Héraðsdóms,
sem Hæstiréttur staðfesti, kemur
meðal annars fram að sakboming-
ur hafi verið dæmdur til sjö ára
fangavistar í maí 1993 en fengið
reynslulausn í lok mars 1997 þegar
hann átti eftir að afplána 840 daga.
Auk þessa hefur hann tvívegis ver-
ið dæmdur fyrir brot á almennum
hegningarlögum, 1989 og 1991, auk
þess sem hann hefur einu sinni
verið dæmdur til fangavistar fyrir
þjófnað.
Sakborningur er sterklega grun-
aður um brot á 2. málsgrein 218.
greinar almennra hegningarlaga er
varðað getur allt að 16 ára fangelsi
og því þótti rétt að fallast á kröfu
um gæsluvarðhald á meðan frekari
rannsókn færi fram.
Nýr formaður AFS á Islandi
Góð reynsla
Lára V. Júlíusdóttir
NÝLEGA tók Lára
V. Júlíusdóttir við
formennsku í
AFS, Alþjóðleg fræðsla
og samskipti, sem em
skiptinemasamtök sem
starfa á alþjóðlegum
grundvelli. AFS heftu’
starfað á Islandi í '40 ár
og heíúr starfsemin farið
sívaxandi. Lára var spurð
hve lengi þessi samtök
hafi verið við lýði?
„Þau hafa starfað í
röska hálfa öld og nær
starfsemin nú til yfír
fimmtíu landa í öllum
heimsálfum. Það voru
bandarískir sjálfboðalið-
ar sem óku sjúkrabílum á
vígvöllum í fyrri heims-
styrjöldinni sem stofnuðu
samtökin og þá kölluðu
þeir þau American Field Service.
Þessi AFS-félög um allan heim
eru að mestu leyti byggð upp af
sjálfboðaliðum."
- Eru margir Islendingar sem
fara út á ári hverju á vegum
þessara samtaka?
„Nú sendir AFS árlega um
hundrað til hundrað og þrjátíu
íslensk ungmenni til ársdvalar á
erlenda grund. Flestir fara til
Bandaríkjanna, Suður-Ameríku,
Evrópu en fæn-i til Ástralíu og
Asíu.“
- Hvaða skilyrði þarf fólk að
uppfylla til að geta orðið
skiptinemi?
„Þetta eru krakkar á aldrinum
fimmtán til átján ára og þau eru í
skólum í þessum löndum. Þetta
er sem sagt námsdvöl. Þau
ganga í skóla í viðkomandi landi
og þau búa hjá fjölskyldum og
taka þátt í daglegu lífi fjöl-
skyldnanna. Þau eru ekki í vinnu
heldur í framhaldsskólum í við-
komandi landi. Almenn skilyrði
sem sett eru, fyrir utan réttan
aldur, eru góður námsárangur
og að fólk sé jákvætt og tilbúið
að takast á við svona ævintýri.
Þetta krefst töluvert mikils
sjálfsöryggis og sjálfsaga og
þokkalegrar heilsu.“
-Hvers konar krakkar eru
það sem sækjast eftir svona
námsdvöl?
„Þetta eru krakkar sem hafa
almennt lokið grunnskólanámi,
segja má að þau komi úr öllum
stéttum þjóðfélagsins. Náms-
dvölin kostar yfir fjögur hundruð
þúsund krónur fyrir árið, en ekki
er gerð krafa til að það sé greitt
allt í einu, hægt er að semja um
það. Dálítið er misjafnt hvað
greiðslan er há, eftir því hvaða
land er um að ræða og stundum
eru í boði styrkir til þess að
mæta þessum kostnaði. Kostnað-
urinn er miðaður við ársdvöl en
einnig geta krakkar farið í sum-
ardvöl og það kostar t.d. í
Kanada í sumar rösk tvö hund-
ruð þúsund krónur
þar sem enska er töl-
uð en er aðeins dýr-
ara í frönskumælándi
Kanada, enda dvölin
aðeins lengri."
-Ætlar þú að breyta eitthvað
um áherslur í þínu staifi fyrir
AFS?
„Það hefur verið töluverð um-
ræða um hvernig við getum
auglýst starfið betur og hvernig
við getum aukið fjölbreytni í því
námi sem boðið er upp á. Ég vil
leggja áherslu á að þetta er lífs-
reynsla sem ekki er hægt að
leggja neinn verðmiða á. Svona
dvöl er afar lærdómsrík, krakk-
arnir læra þarna nýtt tungumál
og eignast nýja fjölskyldu, ef
svo má segja, ásamt því að
►Lára V. Júlíusdóttir er fædd
1951 í Reykjavík. Hún lauk
stúdentsprófi árið 1972 frá
Verslunarskóla Islands og lög-
fræðiprófi frá Háskóla Islands
árið 1977. Hún starfaði sem
Iögfræðingur og síðar fram-
kvæmdastjóri hjá Alþýðusam-
bandi Islands en hefur rekið
eigin lögfi’æðistofu frá 1994.
Hún er gift Þorsteini Haralds-
syni, löggiltum endurskoðanda,
og eiga þau þijú börn.
kynnast nýjum menningar-
heimi. Þetta er reynsla sem
krakkarnir búa að alla sína
ævi.“
- Hafa þessar námsdvalir yfir-
leitt gengið áfallalaust fyrir sig?
„Ekki er hægt að fullyrða að
svo sé, vegna þess að þarna er
verið að senda einstaklinga inn
á heimili og það reynir því mikið
á náin samskipti. Stundum kem-
ur fyrir að það þarf að koma
unglingunum fyrir á nýjum stað
ef þau og fjölskyldan ná ekki
saman. En það er undantekning
að það þurfi að senda krakka
heim. Ýfirleitt gengur þetta
mjög vel.“
- Koma ekki líka margir
krakkar hingað á vegum AFS?
„Jú, það koma hingað um
fjörutíu krakkar þetta árið og
áhuginn á Islandi hefur farið
stöðugt vaxandi. T.d. eru hér nú
tveir krakkar frá Kína. Þegar er
farið að leita að fjölskyldum íyrii’
nema sem koma hingað í sumar.
Til þess að geta tekið við
skiptinema þarf að vera fyrir
hendi hjartahlýja og sér her-
bergi. Éólk býður enda ekki
fram aðstoð nema að það hafi
auka húsnæði. Algengt er að for-
eldrar barna sem fara út sem
skiptinemar hýsi krakka í stað-
inn, en það er þó ekki neitt skil-
yrði.“
-Hvað er innifalið í þessu
verði sem fyrr var nefnt?
„Það er eiginlega allt. Undir-
búningsnámskeið
héma heima, ferðir
fram og til baka og
dvölin á heimilinu.
Það er þó ekki svo að
fólkið sem hýsir börn-
in fái sér greitt fyrir það, heldur
fær það aðeins gi-eiddan útlagð-
an kostnað, svo sem skólagjöld,
bækur, ferðir úr og í skóla, lækn-
is- og lyfjakostnað."
- Alítur þú þetta mjög heppi-
legt fyrir alla krakka?
„Ekki kannski alla, en þetta er
mjög góð reynsla fyrir marga.
Sjálf var ég skiptinemi á sínum
tíma og á mína fjölskyldu í
Bandaríkjunum og held tengsl-
um við hana. Það getur því bæst
á þennan hátt ný vídd í heimssýn
unglinga."
Ný vídd
í heimssýn
unglinga