Morgunblaðið - 13.03.1999, Blaðsíða 54

Morgunblaðið - 13.03.1999, Blaðsíða 54
54 LAUGARDAGUR 13. MARZ 1999 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN Ibúðarbyggð og um- ferðarmannvirki NÚ ER í undirbún- ingi bygging íbúðar- byggðar í Grafarholti og seinna á Hólms- heiði austan núverandi byggðar í Reykjavík. A þessum svæðum hafa Skógræktarfélag Reykjavíkur og Reykjavíkurborg stundað umfangsmikla skógrækt með góðum árangri. Gróðursetn- ing í Grafarholt hófst árið 1982 og er farið að bera á vöxtulegum ungskógi þar. Upp úr því hófst stórtæk gróðursetning á Hólmsheiði. Á báðum þessum stöðum naut Reykjavíkurborg dyggrar forystu Skógræktarfélags Reykjavikur sem hafði langa reynslu af skógrækt við erfið skil- yrði í Heiðmörk og víðar. Góður árangur í skógrækt á þessu svæði hefur m.a. orðið til þess að byggingarmörk hafa verið hækkuð, (úr 100 í 125 m.y.s.) þannig að um- talsverð landsvæði, sem gróðursett hefur verið í, fara væntan- lega undir byggð. Ungskógurinn hefur því þegar skilað mikl- um verðmætum til samfélagsins því mik- ill skortur er á góðu byggingarlandi innan Reykjavíkur. Sú staðreynd að hluti ungskógarins fer forgörðum á þó ef- laust eftir að vekja umræðu um réttmæti þess að ryðjast inn í skóglendi með stórvirkar vinnu- vélar og leggja götur og reisa hús þar sem áður stóð efnilegur ung- viður. I okkar nágrannalöndum er þetta þó fremur regla en undan- tekning. Skógarhögg er oftar en ekki upphafið að byggingarfram- kvæmdum. Þar hafa menn langa Skógrækt Með skógrækt er mögulegt að gera stór svæði, segir Einar Gunnarsson, sem áður voru talin óbyggileg, að góðu byggingarlandi. hefð fyrir því að fella íbúðar- byggð og umferðarmannvirki að skóginum og raska sem minnst jaðarsvæðum sem ekki fara undir hús eða götur. Oft og tíðum standa tignarleg tré á lóðum þeirra sem flytja inn í ný íbúðar- hverfi. Skógurinn gerir landið byggi- legra og því kemur vel til greina að gróðursetja skóg í landi sem fyrir- hugað er að fari undir íbúðarbyggð eftir áratug eða meir. Hins vegar kallar þetta á ný vinnubrögð í Einar Gunnarsson ISLENSKT MAL NAFNIÐ Andrés er ættað úr grísku. Anér merkir þar (karl)maður, eignarfall andrós, og samsvarandi lýsingarorð and- reiós = karlmannlegur, hugrakk- ur. Nafn þetta hefur borist um víða, og svo segja ritningar að Símon (Pétur) og Andrés hétu fiskimenn norðanvert við Galíleu- vatn. Þeir hrifust af boðskap Jó- hannesar skírara og urðu svo postular Krists. Var þá ekki að sökum að spyrja um útbreiðslu og vinsældir nafna þeirra. Andrésarmessa er 30. nóvem- ber. Margar gerðir eru af nafninu um víða veröld, t.d. Anti í finnsku, en hjá okkur hefur gerðin Andrés orðið ráðandi, þótt til sé Anders að norsk-dönskum hætti. Andrés er meðal elstu töku- nafna í íslensku, þegar komið á 12. öld. Sex eru neftidir í Sturlungu, þeirra á meðal Andrés Sæmund- arson frá Odda, faðir Þórðar sem Gissur Þorvaldsson vildi fyrirgefa, þegar hann (Þórður) væri dauður. I fyrsta allsherjarmanntali okk- ar, 1703, hétu 111 menn Andrés, og mjög dreifðir um landið. Fjöld- inn var mjög svipaður alla 18. og 19. öld, og 1910 báru 160 íslend- ingar Andrésamafn. Eins og fleiri biblíunöfn hefur það svo sótt í sig veðrið upp á síðkastið, og í þjóð- skrá 1990 voru tæplega 400. Andrés Björnsson, sem ég nefni í heiðurs skyni, kenndi mér á góðri stund þetta vers úr Pass- íusálmuuum (10,12): Jesús vill að þín kenning klár kröftug sé, hrein og opinskár, lik hvellum lúðurs hljómi. Launsmjaðran öll og hræsnin hál hindrar guðs dýrð, en villir sál, straffast með ströngum dómi. Ég var svolitla stund að átta mig á því að kvenkynið af opin- skár væri með r-i, en þetta stafar af því að r-ið er stofnlægt eins og í stór, en þar er karlkyn og kven- kyn eins, svo sem allir vita, enda ekki Hallgrím Pétursson að rengja. Umsjónarmaður notar svo tækifærið til þess að þakka Þor- steini frá Hamri fyrir hversu vel hann les Passíusálmana. Umsjónarmaður Gísli Jónsson 996. þáttur ★ Ólafur Kristjánsson á Akureyri skýrði mér frá málbreytingu, þeirri sem ég hafði ekki orðið var við áður. í stað þess að segja næstsíðastur væri ungt fólk, eink- um í íþróttum, tekið að segja „þar- síðastur“, t.d. „í þai-síðasta leik“. Fleiri hafa við eftirgrennslan kannast við þetta. Er það nú er- indi mitt við lesendur að spyrjast nánar fyrir um þetta og þá hvers vegna þessi málbreyting væri að gerast. Er þetta algerlega heima- smíðað, eða komið til fyrir erlend áhrif og þá hvaðan? ★ Hlymrekur handan kvað: Marabú-storkurinn mildi mælti, svo fár maður skildi: ,py góðstyrkni einni og greiðvirkni hreinni, þá held ég enn saman við Hhdi.“ ★ Tíningur 1) Ein dönskuslettan enn veður nú uppi. Menn eru teknir að „sakná' þess sem ekki er orðið. í íslensku merkir sögnin að sakna að sjá eftir því sem var. Þegar vinur er horfinn, sakna menn vin- ar í stað. En menn „sakna“ þess ekki að framboðslisti sé óbirtur. Mönnum getur hins vegar mislík- að seinagangurinn. 2) Enn verður umsjónarmaður að bera skjöld fyrir samanburð- artenginguna en. Hana má ekki drepa. Veðurfréttamaður á Stöð II sagði: „Það var heitara hér hjá okkur miðað við í Kaupmanna- höfn.“ Var ekki bara heitara hér en í Kaupmannahöfn? 3) Og enn eru það „kíkingam- ar“. Ætli allir sjónaukar séu ekki uppseldir. Menn „kíkja“ á alla skapaða hluti. Vantar þó ekki orðaforða í okkar eigin máli. Við lítum á, við horfum á, við gægj- umst á og hyggjum að o.s.frv. 4) Af hveiju em fyrirtæki hætt að vera skuldug? Nú era þau skuldsett. Er það eitthvað mild- ara? Ég hef stundum verið skuld- ugur, en minnist þess ekki að hafa verið „skuldsettur". 5) Eigum við svo ekki að fegra mál okkar svolítið og segja t.d. að eitthvað sé í fæðingu fremur en „í burðarliðnum"? 6) Hvað er bóhem? í Orðabók Menningarsjóðs (Árnapostillu) segir að það sé léttúðarmaður eða lausingi. Sama segir Ásgeir Bl. Magnússon í hinni miklu orð- sifjabók. í Dansk-íslenskri orða- bók, kenndri við Ágúst Sigurðs- son, Freystein Gunnarsson og Ole Widding, segir: „léttúðugur lista- eða menntamaður, svallari, lausingi". I Nudansk ordbog segir að boheme sé komið úr frönsku bohéme og merki sígauni, sígaunaflokkur, upphaflega ft-á Bæheimi (í Tékklandi), og er þá skýring fengin á nafninu. I bók- inni Ord med historia eftir Gösta Bergman segir þessu til viðbótar að fátækir sígaunar eða aðrir illa settir menn frá Bæheimi hafi sest að við Signu í París, þar sem hægt var að fá ódýrt húsnæði, og síðan hafi listamenn og dagdríf- arar slegist í þennan félagsskap. Hvað er þá bóhem í nútímaís- lensku? Hefur það jákvæða eða neikvæða merkingu? I Fransk-ís- lenskri orðabók segir stutt og laggott að bohéme sé tatari. Orð- ið er hvorki í Blöndal né Slang- ur-orðabókinni. 7) Lofsvert er að sjá á íþrótta- síðu þessa blaðs framfarir Þór- eyjar Eddu Elísdóttur. Svo oft hef ég heyrt um „bætingar“ í sjónvarpsfréttum. ★ Gott var að heyra í Sjónvarp- inu leiðrétta auglýsingu: „I tilefni af hundrað ára afrnæli" o.s.frv. Heyrst hefur: I tilefni hundrað ára „afmæli“, rétt eins og menn viti ekki að eignarfall af afmæli er afmælis. ★ Árið 1855 hétu 12 íslendingar nafninu Ágúst, flestir norðan- lands. Fimmtíu og fimm áram síðar era þeir orðnir 442, nafnið komið í 26. sæti, 1,1%. Bylgjan hafði borist um allt land. Á sama tíma fjölgaði konum sem hétu Ágústa úr 14 í 344. Hvað olli þessu? Mér þætti vænt um að fá skýringartilgátur á þessari miklu nafngiftasveiflu. NÆST okkur á myndinni er svæði sem er dæmigert fyrir þau svæði sem um ræðir. skipulagningu og framkvæmdum. Laga þarf byggðina og öll mann- virki að skóginum og valda sem minnstu raski á jaðarsvæðum og opnum svæðum. Með skógrækt er mögulegt að gera stór svæði sem áður vora talin óbyggileg að góðu byggingarlandi. Fulltrúar Reykjavíkurborgar líta á Kjalames sem framtíðarbygging- arland. Þar er vindasamt í meira lagi. Þess vegna væri skynsamlegt að hefjast nú þegar handa við gróð- ursetningu á jaðarsvæðum og í hlíðum Esjunnar. Þar ætti ræktun- arstarf Rannsóknarstöðvarinnar á Mógilsá að vera gott fordæmi. Höfundur er skógræktarfræðingur hjá Skógræktarfélagi íslands. Tæknin bjarg- aði íslenska hestinum Á NÆSTU dögum mun ráðherra um- hverfis- og landbúnað- armála taka afdrifa- ríka ákvörðun um inn- flutning á nýju kúa- kyni. Sitt sýnist hverj- um í þessu máli. Boð- berar hámarksafurða- stefnunnar þrýsta mest á um innflutning, þeirra rök hníga að því að hægt sé að láta erlendar kýr mjólka meira á skemmri tíma. Laust upp úr síðustu aldamótum hafði svip- uð hámarksafurða- stefna næstum fært okkur kynbætur á íslenska hestin- um. Þá þótti ýmsum bændum ís- lenski hesturinn duga skammt sem dráttarhestur, og því talið þjóðráð að bæta stofninn með norskum fjarðahestum. Einn stóð- hestur var kominn til Viðeyjar þegar nútímatæknin bjargaði mál- inu, dráttarvélarnar leystu hest- ana af hólmi. Ætli nokkur treysti sér til þess að meta tjónið sem orðið hefði af markvissri kyn- blöndun norskra og íslenskra hesta? Tvennt er það sem lítið hefur verið rætt í sambandi við innflutn- ing á nýju kúakyni. Fyrst er til að taka að í nágrannalöndum okkar er hámarksafurðastefnan að renna sitt lokaskeið, og við taka sjónar- mið umhverfisvemdar, dýravernd- ar og hollustu fæðunnar. Ymsar þjóðir verja nú allt að helmingi op- inbers stuðnings til landbúnaðar í umhverfistengd verkefni, mest til lífrænnar framleiðslu. Sóknarfæri Islendinga eru sögð liggja í „vist- vænni hreinleikaímynd", og viljayf- irlýsingar lúta að „sjálfbærri þró- un“ í landbúnaði. Vaxtarbroddur íslensks landbúnaðar hlýtur að vera sá sami og hjá nágrönnum okkar, þ.e. lífræn ræktun. En líf- rænir bændur telja að kynbætur þar sem eingöngu er tekið tillit til fárra eiginleika eins og gert hefur verið í mörgum nútíma kúakynj- um, séu ekki af hinu góða. Þeir vilja frekar gamla staðbundna stofna eins og okkar kúastofn, þeir séu að- lagaðir gróðurríki svæðisins og nýti því betur heimaaflað fóður og úthagabeit. Verð- um við ekki að meta þá möguleika sem við eigum í lífrænni fram- leiðslu, með „réttum“ kúastofni? Annað er það að aug- lýsingahönnuðir sjá ómæld verðmæti í lita- fjölbreytni íslenska kúastofnsins. Sóknar- færi í ímyndarsköpun má heldur ekki van- meta. Ég skora því á ráðherra um- hverfis- og landbúnaðar að fresta ákvörðun í þessu máli þar til gerð hefur verið hagkvæmnisúttekt sem Kúainnflutningur Einn stóðhestur var kominn til Viðeyjar þegar nútímatæknin bjargaði málinu, segir Katrín Andrésdóttir, dráttarvélarnar leystu hestana af hólmi. tekur tillit til allra þátta málsins, og þar sem hagsmunir morgun- dagsins fá eðlilegt vægi. Að lokum get ég ekki stillt mig um að undrast hvaðan þeim Þórólfi Sveinssyni, Jóni Gíslasyni og Stefáni Magnússyni kemur sú viska að vera þess umkomnir að efast um faglega getu þriggja virtra vísindamanna, þeirra Stef- áns Aðalsteinssonar, Ólafs Ólafs- sonar og Sigurðar Sigurðarsonar. Málflutningur af þessu tagi segir því miður allt of mikið um þeirra eigin faglegu rök fyrir innflutningi á kúm. Höfundur er héruðsdýru- læknir í Hreppum. Katrín Andrésdóttir
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.