Morgunblaðið - 13.03.1999, Síða 33
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
LAUGARDAGUR 13. MARZ 1999 33
kostnaðar við að ráða fólk í vinnu
og uppstokkun lífeyriskerfisins.
Hluta þessara nauðsynlegu umbóta
áttu skattalagabreytingarnar að
tryggja.
Eichel þekkt stærð
í augum fjármálamanna
Víst er að val Schröders á eftir-
manni Lafontaines í stól fjármála-
ráðherrans, Hans Eichel, þykir
heppileg ekki aðeins fyrir þær sak-
ir, að hann mun ólíkt fyrirrennara
sínum örugglega framfylgja stefnu
sem er í takt við vilja kanzlarans,
heldur ekki síður vegna þess að
hann hefur ur.danfarin átta ár verið
við stjórnvölinn í Hessen, þar sem
helzta miðstöð fjármála- og verð-
bréfaviðskipta á meginlandi Evrópu
er til húsa, Frankfurt. Banka- og
kauphallarmenn þekkja því vel til
Eichels og vita við hverju þeir mega
búast af honum. Þetta eitt hefur
heilmikið að segja fyrir stöðugleik-
ann í fjármálalífínu, sem var kom-
inn allnokkuð úr skorðum vegna
óvelkomins pólitísks þrýstings
Lafontaines á bankastjórnir og fjár-
málamarkaði.
Auk þess er sá maður sem mun
koma í stað aðstoðarráðherra
Lafontaines í fjármálaráðunejdinu,
Fritz Kuhn, talinn áreiðanlegur
markaðshyggjumaður, ólíkt Heiner
Flassbeck, bandamanni Lafon-
taines.
Svipað má segja um hinn óflokks-
bundna viðskiptaráðherra Werner
Múller, sem mun stýra fjármála-
ráðuneytinu unz Eichel hefur lokið
kjörtímabili sínu í Hessen og ný
stjórn tekur þar við 7. apríl nk. Sam-
kvæmt skipuriti þýzku stjórnarinn-
ar er viðskiptaráðherrann staðgeng-
ill fjármálaráðherrans. Gegn Múller,
sem þannig verður bæði viðskipta-
og fjármálaráðherra í fjórar vikur,
hafa forystumenn viðskiptalífsins
ekki haft yfir neinu að kvarta fram
til þessa.
Eichel tal-
inn dansa
eftir höfði
Schröders
Frankfurt. Reuters.
TILNEFNING Hans Eichels í emb-
ætti fjármálaráðheira Þýskalands er
talin verða til þess að Gerhard
Schröder kanslari
hafi bæði tögl og
hagldh' í stjórn
sinni og ætti að
binda enda á þann
pólitíska þrýsting,
sem Evrópski
seðlabankinn hefur
orðið fýrir síðustu
mánuði, að sögn
fréttaskýrenda.
Eichel hefur verið forsætisráð-
herra Hessen í átta ár en beið ósigur
fyrir hægrimönnum í kosningum í
síðasta mánuði. Honum er lýst sem
litlausum en hæfum tæknikrata og
þykir ekki eins vinstrisinnaður og
Oskar Lafontaine.
„Hann dansar ekki eins og Fred
Astaire og syngur ekki eins og
Caruso,“ sagði Schröder eitt sinn
þegai- hann lýsti kostum hans -
þekkingu, heiðai-leika og nákvæmum
vinnubrögðum.
Þótt Eichel sé enginn Fred
Astaire þykir líklegt að hann dansi
eftir höfði Schröders.
„Hann er algjör andstæða
Lafontaines, hann er raunsæismaður
og hefur ekki í hyggju að koma glæ-
nýjum hugmyndum eða nýrri skipan
efnahagsmála í framkvæmd,“ sagði
Eckard Schulte, hagfræðingur hjá
IBJ-rannsóknarstofnuninni í Frank-
furt. „Hann er rétti maðurinn fyrir
Schröder. Hann er ekki mikill hug-
sjónamaður en mun eiga auðveldara
með að setja sig inn í smáatriðin en
Lafontaine. Hann er líklegur til að
fara að tilmælum Schröders og koma
stefnu hans í framkvæmd.“
Líklegt er að Eichel verði vinsam-
legri atvinnurekendum en
Lafontaine og leggi ekki að Evr-
ópska seðlabankanum að lækka vexti
eins og forveri hans hafði gert.
Afsögn Qskars Lafontaines úr öllum pólitískum embættum
Hriktir í stoðum stjórn-
arinnar í Þýskalandi
Þrátt fyrir ágreining innan ríkisstjórnar-
innar kom afsögn Oskar Lafontaines, fjár-
málaráðherra og formanns þýska Jafnað-
armannaflokksins SPD, úr öllum pólitísk-
um embættum eins og þruma úr heiðskíru
lofti. Markar afsögnin tímamót fyrir hina
ungu ríkisstjórn vinstri flokkanna eða tap-
ar hún enn fremur trúverðugleika? Rósa
Erlingsdóttir, fréttaritari í Berlín, velti
fyrir sér þessum og fleiri spurningum.
EKKI er búist við yfirlýsingum
frá Lafontaine um afsögnina fyrr
en í fyrsta lagi á sérstöku flokks-
þingi SPD þann 12. apríl, þar sem
Gerhard Schröder kanslari mun
sækjast eftir formlegu kjöri í
flokksformannsembættið. Enn ríkir
mikil óvissa um pólitískar ástæður
þess að Lafontaine ákvað svo
skyndilega að hverfa að fullu af
sjónarsviði stjórnmála. Kveðju-
stundin var í samræmi við pólitísk-
an starfsferil hans. Akvörðunina
tók hann upp á eigin spýtur án þess
að ráðfæra sig við nánustu sam-
starfsmenn sína.
Flæktur í mótsagnir
Lafontaine kynnti áform sín um
uppstokkun á þýska skattkerfinu
fyrir þinginu fyrir aðeins fáeinum
vikum. Eins og þekkt er orðið ollu
þessi áform miklu fjaðrafoki, átök-
um milli fiokkanna sem og and-
stöðu frammámanna efnahagslífs-
ins. Síðan þá hefur Oskar
Lafontaine átt á brattann að sækja.
Og að öllum líkindum hefur hann
ákveðið að hverfa frá vegna mót-
stöðu Gerhards Schröders við
áform hans um auknar skattaálagn-
ingar á orkuiðnaðinn og vinnuveit-
endur.
í kveðjubréfi til flokksmanna
sinna í SPD óskaði hann þeim góðs
gengis í baráttunni fyrir frelsi,
bræðralagi og félagslegu réttlæti.
A sviði efnahagsmála stóðu þessi
hugtök að hans mati fyrir skiptingu
auðs frá ríkum til fátækra, frá
einkageiranum til hins opinbera og
frá atvinnuveitendum til hins al-
menna verkamanns. Hugmyndir
hans einkenndust af pólitískri sann-
færingu sem sprettur af hug-
myndafræði vinstri manna og rekja
má aftur til Johns Maynards Key-
nes.
Hann fékk hins vegar svo ekki
verður um villst að finna fyrir því
að stefna hans í efnahagsmálum
stóðst ekki tímans tönn. I fram-
kvæmd var hún mótsagnakennd og
kallaði á heiftarleg mótmæli at-
vinnuveitanda sem og fjármála-
markaðsins. Eins viðurkenndi
Lafontaine í síðustu viku að hafa
misreiknað sig um alls 10 milljarða
þýskra marka við gerð skattbreyt-
ingafrumvarpanna, sem er að sjálf-
sögðu dágóð upphæð og álitshnekk-
ir fyrir ráðheirann.
I kjölfarið af mótmælum iðnrek-
enda fylgdu átök á milli Schröders
og Lafontaines. Kanslarinn krafðist
þess að hætt yrði við auknar
skattaálögur þar sem hann óttaðist
um farsæla samvinnu frammá-
manna stóriðnaðarins og ríkis-
stjórnarinnai'. En stórjöfrar at-
vinnulífsins hafa nú þegar lýst því
yfir opinberlega að samband þeÚTa
við ríkisstjórn Schröders einkenn-
ist æ meira af vantrausti. Þeir hafa
ásakað stjórnina um að standa í
vegi fyrir aukinni atvinnusköpun og
fjárfestingum. I þeirra röðum var
afsögn Lafontaines fagnað og tekið
var í sama streng og stjórnarand-
staða kristilegra- og frjálslyndra
demókrata.
Valdataflinu lokið
Oskar Lafontaine var kosinn
foi-maður Jafnaðarmannaflokksins
haustið 1995 á eftirminnilegu
flokksþingi sem kennt er við
Mannheim. Hann hélt tímamóta-
ræðu um framtíð flokksins og bar
sigur úr býtum gegn Rudolf
Scharping sem hafði farið fyrir
flokknum sem kanslaraefni í þing-
kosningunum árið 1994, en SPD
beið mikið afhroð í þeim kosning-
um. Lafontaine var kanslaraefni
flokksins árið 1990 en beið ósigur
fyrir Helmut Kohl sem vann stór-
sigur vegna vinsælda sinna í aust-
urhluta landsins. I miðri kosninga-
baráttu varð Lafontaine fyrir árás
geðveikrar konu sem særði hann
hnífsári í hálsinn. I kjölfar þess at-
burðar og ósigursins í þingkosn-
ingunum ákvað hann að taka ekki
að sér formennsku flokksins þar til
hann sló til árið 1995.
Stjórnmálaskýrendur og fjöl-
miðlar í Þýskalandi eru sammála
um að Lafontaine hafi með persónu
sinni, staðfestu, óbugandi trú á
kenningar jafnaðarstefnunnar og
pólitískri baráttugleði leitt flokkinn
til sigurs í fyrra og til sömu vin-
sælda og undir forystu Willy
Brandts á áttunda áratugnum. 1997
tókst honum að sameina stríðandi
forsætisráðherra sósíaldemókrata
hinna ýmsu samandslanda gegn
frumvarpi ríkistjórnar Helmuts
Kohls um skattamál.
Eftir þingkosningarnar og mynd-
un samsteypustjórnar SPD og
Græningja síðastliðið haust hófst
síðan hið afdrifaríka pólitíska verk-
efni sem að lokum leiddi til afsagn-
ar Lafontaines. Hið „evrópska eins-
dæmi“ var tilraunin gjarnan kölluð.
Formaður stærsta stjórnarflokks-
ins, í þessu tilviki Oskar
Lafontaine, gerist ráðherra undir
stjórn flokksfélaga síns -
Sehröders kanslara - sem þarf að
lúta lögum Lafontaines í það
minnsta innan flokksins.
Schröder og Lafontaine koma
hvor af sínum væng flokksins og
ætluðu í sameiningu að mynda hina
svokölluðu „nýju miðju“. Ljóst var
að einhvern tíma mundi koma til
átaka á milli mannanna tveggja
sem út á við var reynt að láta líta úr
fyrir að væru tengdir miklum vin-
áttuböndum. Vinskapurinn reynd-
ist ekki miklu meira en auglýsinga-
brella hönnuð til að vinna kosning-
arnar á persónutöfrum Schröders
og vinsælum slagorðum
Lafontaines um frelsi, bræðralag
og félagslegt réttlæti. Eftir kosn-
ingarnar var Lafontaine hylltur við
hiið Schröders og flestir flokks-
manna sammála um hann miklu
frekar en Schröder hefði unnið sig-
urinn.
Grýla ríkisstjórnarinnar
Allt frá byrjun stjórnarsam-
starfsins var Lafontaine blórabögg-
ull ríkistjórnarinnar. Öllum var illa
við hann, allra mest viðskiptajöfr-
unum en allra síst Græningjum.
Hatast var við hann í evrópskum
fjölmiðlum. Á síðustu ríkisstjómar-
fundum gengu ásakanir á víxl á
milli Schröders og Lafontaine
vegna efnahagsmála. Eins óx þrýst-
ingurinn á ríkisstjórnina eftir að
SPD og Græningjar töpuðu land-
þingskosningunum í Hessen í byrj-
un febrúar. Ríkisstjórnin stendur
veikum stoðum og telja margir að
rafmagnað andrúmsloft á milli
Lafontaines og Schröders hafi frek-
ar staðið henni fyrir þrifum en
ágreiningur stjórnarflokkanna um
hin ýmsu málefni.
Lafontaine
lokar sig af
Bonn. Reuters.
EKKI er nóg með að skyndileg af-
sögn Oskars Lafontaines úr öllum
opinberum embættum hafi vakið
furðu samlanda hans og reyndar
umheimsins alls, sem fylgist með
þýzkum stjórnmálum, heldur hef-
ur hátterni hans daginn eftir af-
sögnina ekki síður valdið mönn-
um heilabrotum.
Eftir að hann lét síðdegis á
fimmtudag ritara sinn í ráðuneyt-
inu skrifa þrjú stutt bréf með til-
kynningu um afsögn sína - eitt til
Schröders kanzlara, aðra til mið-
stjórnar Jafnaðarmannaflokksins
og þá þriðju til forseta þingsins -
sté hann upp í bifreið sína, ók
heiin til Saarbriicken og hefur
haldið sig þar síðan án þess að
gefa eitt orð frá sér opinberlega.
Hami lét ekki einu sinni
Schröder ná símasambandi við
sig, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
sem talsmaður ríkisstjórnarinnar,
Uwe-Karsten Heye, viðurkenndi
fyrir fréttamönnum í gær að
hefðu verið gerðar. Schröder
svaraði sjálfur spurninguin frétta-
manna um hvað hefði rekið
Lafontaine til að taka þessa
ákvörðun með þeim orðum að
hann yrði að finna út úr því sjálf-
ur; hann væri engu nær. Kanzlar-
inn svaraði því ekki, hvort hann
hefði lagt að Lafontaine að hverfa
úr ríkisstjórninni.
Tugir fréttamanna hafa setið
um íbúðarhús Lafontaines í Saar-
brucken alveg frá því hann fór
þangað í þeirri von að til hans sæ-
ist eða hann gæfi frá sér einhverj-
ar skýringar. Sú bið hefur verið
til einskis. Aðeins sást stuttlega til
eiginkonu hans, Christu Miiller,
er hún brá sér út á svalir ásamt
tveggja ára syni þeirra. Hún sagði
ekkert.
„Gerbreytt Iíf“
Náinn vinur Lafontaines reyndi
að varpa ljósi á ástæður afsagnar-
innar. „Að sjálfsögðu hefur hann
verið í miklu uppnámi, eins og þið
getið ímyndað ykkur,“ sagði Hans
Georg Treib í útvarpsviðtali, en
hann var einn helzti aðstoðarmað-
ur Lafontaines á meðan hann var
forsætisráðherra Saarlands.
Treib heimsótti Lafontaine á
finnntudagskvöld. „En á liinn
bóginn er ljóst að hann finnur til
mikils léttis," sagði Treib.
„Nú hefur hann tíma fyrir fjöl-
skylduna. Það liafði angrað hann
lengi að vinnuálagið í Bonn olli
því að hann var nærri aldrei
heiina, að hann vanrækti fjöl-
skylduna og að sonur hans væri
meira eða minna föðurlaus. Hann
sagði mér í gær að þetta hefði
verið að buga hann. Ég er sann-
færður um að þetta átti stóran
þátt í ákvörðun hans.“
Treib sagði engan vafa leika á
því að Lafontaine, sem in.a. bar
viðurnefnið „lit.li Napóleon"
vegna valdaþorsta síns, væri
hættur öllum afskiptum af sijórn-
máluin. „Oskar Lafontaine, at-
vinnustjórnmálamaður, er liðin
tíð,“ sagði Treib. „Hann hefur
alltaf átt sér þann draum að eign-
ast bóndabýli. Hver veit hvað
hann tekur sér fyrir hendur. En
það verður alveg örugglega ger-
breytt líf.“