Morgunblaðið - 13.03.1999, Síða 57
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
LAUGARDAGUR 13. MARZ 1999 57
Gul spjöld
Hæstaréttar
LOKSINS, loksins! kom mér í
hug þegar ég heyi-ði af gulu spjaidi
sem Hæstiréttur rétti upp um
kvótakerfið heitið. Já, ég tel að
kvótakerfið sé ónýtt, hafl reyndar
alltaf verið það, bæði sem_ stjóm-
kerfi og sem friðunartæki. Eg fyllt-
ist gleði yfir því að enn hafi gmnd-
vallarkenningar Sjálfstæðisflokks-
ins orðið ofaná eins og
alltaf þegar eitthvað
víkur til framfara á
voru landi. Allir eru
jafnir til þess að sækja
sér björg í bú, hvort
viðkomandi hafi verið
við veiðar á einhverju
tímabili eða ekki.
Frelsi eins skuli ekki
undir neinum kringum-
stæðum verða helsi ná-
ungans. Skömmtunar-
keidi, eitt ljótt, hefði
verið lagt að velli og
ekki aftur upp reist
fyrir nokkra muni. Nú
væri kominn frjáls tími
í undirstöðugrein okk-
ar landsmanna - mikil var gleðin -
en skammvinn.
Peningaverðir og braskarar fóru
hamfórum og gátu ekki sofið. Hr-
ingdu um allt kerfið, undu sér ekki
hvíldar fvrr en þeir höfðu ært og
sært alla sem koma að þvi vanda-
verki, að koma á skikk í löggjafar-
málum. Sumir ráðamenn voru að
vísu löngu gengnir í björg LÍÚ-ara.
Þannig þurfti ekki að kristna
páfann (eða þannig), því var lagt all-
Kvótakerfið
Þeir sem fastastir eru
fyrir í sjálfstæðishug-
sjóninni, segir Bjarni
Kjartansson munu
setja í axlirnar og
leggja til atlögu við
þetta skömmtunarkerfi
á landsfundi.
þétt að lögfræðingum, blaðamönn-
um og einnig virðist hafa verið leit-
að fulltingis hjá prófessorum í Nor-
egi. Hræðsluáróður magnaður um,
að allt peningakerfi landsins hryndi,
bankarnir yrðu fallit og stöðugleik-
inn væri fyrir bí. Þennan söng
kunnu margir frá bernsku sinni, þá
ýmsir fóru mikinn gegn frjálsræði í
innflutningi og verslun með gjald-
eyri. Harmagrátur um að allar
byggðir legðust af, fengju allir að
kaupa gjaldeyri og kaupa vörur frá
útlandinu, sem SIS eða einhverjir
„réttir“ aðilar hefðu einir haft leyfi
skriffinna til innflutnings. Sami
söngur er að vísu hafður uppi um
vinnslu afurða landbúnaðarins,
orkuvinnslu og aðhlynningu sjúkra
enn þann dag í dag.
Allt er þetta af sömu rót, hræðsl-
an við að einkaleyfi og mismunun,
sem gert hefur tilteknum hópi
manna kleift að efnast, falli og þar
með auðlegð „gæludýranna" einnig.
Þannig fór þá með ráðherrana, að
þeir heyktust á því verki sem þeim
var falið af bestu manna yfirsýn.
Kjósendur munu draga einhverja
lærdóma af þessu, víst er það. Þeir
sem fastastir ei-u fyrir í sjálfst'æðis-
hugsjóninni, munu setja í axlirnar
og leggja til atlögu við þetta
skömmtunai-kerfi á næsta lands-
fundi. Það mun fara með þetta kerfi
eins og önnur skömmtunarkerfi
sem lögð hafa verið að velli, það
mun ekki standast til lengdar.
Ungir menn munu ekki láta við
þetta sitja, nema ef vera kynni þeir
sem hreiðrað hafa um sig í vernd-
uðu umhverfi peningastofnana, sem
varðar eru með ólögum verðtrygg-
ingar og sérréttinda. Venjulegir
djarfir menn sem hugsa sér til öfl-
unar lífsbjargar, munu halda áfram
að höggva að þessum fúnu undir-
stöðum skömmtunarkerfa, hverju
nafni sem þau nefnast. Það verður
ekki nokkur friður um áframhald-
andi kerfi skömmtunar á Islandi,
um það munu synir og dætur okkar
sjá um. Aldamótakynslóðin nýja
mun fella þessi hróf
sem upp voru sett til
verndar fáum. Þrátt
fyrir, að rám rödd
hljómi úr björgum
kerfisins, um óbrigðul-
leika kerfisins, munu
ármenn nýrrar aldar
ganga milli bols og
höfuðs á þeim kerfum
sem mismuna mönn-
um. Upparar eru að
verða miðaldra og geta
nú verið klárir á því,
að inntak sjálfstæðis-
stefnunnar mun sigra
öll miðstýrð skömmt-
unarkerfi og dúnninn
verður úr þeim beðum
tekinn, sem með óeðlilegum hætti
hafa verið gerð alltof mjúk og íbúa
þeirra fleta of værukæra.
Annar söngur, með sama viðlagi,
er, að allir munu þyrpast á sjóinn,
kaupa fullt, fullt af bátum og fara
ránshendi um auðlindina. Þessi
söngur er einnig falskur, því að þeg-
ar allt var frjálst í útgerð, voru ekki
margir sem stóðu í biðröð til að
komast á sjóinn, hvað þá að menn
legðu allt sitt aflafé til þeirra mála.
Hér er á ferðinni enn ein bábyljan
sem kerfiskarlar og þeirra þý nota
til að hræða ráðamenn. Ef valin
verður aðferð, sem kemur í veg fyr-
ir að botn og lífnTd miðanna
skemmast, er ekki nokkur ástæða
til þess að kvíða nokkru um, að fisk-
ur verði allur uppurinn af miðunum.
í stjórnun fiskveiða verður ekki
annað hægt hér eftir en að gefa all-
ar veiðar frjálsar með stýringu á
hólfum og með tilliti til gerðar og
búnaðar þeirra veiðarfæra sem
leyfð verða á hverjum stað. Þar
verður að taka tillit til náttúrunnar
og hvernig hafsbotninn er, lífi'íkis
og þessháttar. Til stjómunar verður
ekki annað liðið en að allir berjist
með sömu vopnum og ekki verði
skammtað eða selt eftir einhverri
tonnatrú. Við vitum afar vel að ekki
er mikið að marka afladagbækur
um veiddan (drepinn) fisk, heldur er
einvörðungu sett inn í bækur það
sem í lestar fer, í besta falli, þannig
að þær tölur sem vísindamenn okk-
ar eru með og leggja til grundvallar
eru lítt nothæfar til nokkurrar yfir-
sýnar, hvað þá til ráðleggingar um
veiðiþol stofna umhverfis landið.
Þetta hefur komið ítrekað fram
bæði hjá sjómönnum og þeim sem
til þekkja. Hér eftir verður að setj-
ast niður og skoða það kerfi sem
ætlað mun best til að tryggja öllum
réttinn, fara eins varlega og unnt er
um veiði á nytjastofnum okkar.
Aræðni og dugnaður einstakra
áhafna á að ráða um afrakstur veið-
anna. Til greina gæti komið að selja
aðgang að miðunum miðað við veiði-
getu og tíma á miðunum, líkt og
þekkist í annarri veiði.
Hæstiréttur rétti upp gult spjald
og í dómnum er vísvitandi talað
bæði með orðfæri 5. og 7. greinar
kvótalaganna. Það er ljós viðvörun
um að ef ekki verði farið af braut
skömmtunar, muni dómurinn brátt
taka fyrir aðrar greinar téðra laga.
Slík fyrirtekt getur eðli málsins
samkvæmt ekki falið neitt annað í
sér en, að skömmtunin verður
dæmd dauð og ómerk. Það er afar
ódýrt hjá verjendum kvótakerfisins,
að leggja á borð fyrir þjóðina, að
dómendur við Hæstarétt Islands
kunni ekki muninn á notkun hug-
taka í lögum um fiskveiðar. Raunar
er þar um ótrúlega lítilsvirðingu að
ræða í garð æðsta dómstóls lands-
ins.
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Bjarni
Kjartansson
Mesta hækkun
almannatrygginga
Á SÍÐASTA degi Alþingis var
dreift upplýsingum til þingmanna
um þróun kaupmáttar launa, at-
vinnuleysistiygginga og almanna-
trygginga á þessu kjörtímabili. Satt
best að segja eru þær upplýsingar
sláandi. Með rökum má segja að
tölurnar staðfesti að aldrei í sögu
lýðveldisins hafi þessar tölur hækk-
að jafn mikið á einu kjörtímabili.
Skýtur það nokkuð skökku við þær
upphrópanir og köll sem bulið hafa
stanslaust á þjóðinni frá stjórnar-
andstöðunni, einkum krötum og
fylkingaliðinu, síðustu fjögur ár. Er
mér ekki örgrannt um að hluti
þjóðarinnar sé jafnvel farinn að
trúa þessum hrópum. En hvaða
segja tölur? Berum
saman sambærilegar
tölur frá síðasta kjör-
tímabili: (Sjá töflu)
Þessi tafla segir svo
ekki verður um villst
að kaupmáttur fólksins
í landinu hefur hækkað
verulega á þessu kjör-
tímabili. Gildir þá einu
hvort við er átt laun á
almennum vinnumark-
aði, hjá hinu opinbera
eða bætur almanna-
trygginga. En allt síð-
asta kjörtímabil (1991-
95) lækkuðu sambæri-
legar tölur til muna.
Tekið skal fram að töl-
urnar eru frá Þjóð-
hagsstofnun og mældar af hlut-
lægni.
En hvað segja þessar tölur?
Kratar þekktir fyrir að skerða
Engir hafa hrópað jafn hátt síð-
ustu fjögur ár eins og þingmenn
krata. Hæst hafa ópin komið úr
barka Rannveigar Guðmundsdótt-
ur, Jóhönnu Sigurðardóttur og Guð-
mundar Arna Stefánssonar. Af
ótrúlegri seiglu hafa þau sakað í sí-
bylju ríkisstjórnarflokkana og ekki
síst Framsóknarflokkinn um svik
og pretti gagnvart fólkinu í landinu.
Mjög hefur þeim verið tamt að
minna okkur framsóknarmenn á
kjörorð okkar um „Fólk í fyrir-
rúmi“. Við höfum hins vegar látið
1991-1995 1995-1999
(kratar) (Framsókn)
Bætur almannatrygginga 10,9% lækkun 6,1% hækkun
Kaupmáttur tekjutryggingar 6,1% lækkun 21,9% hækkun
Kaupmáttm- heimilisuppbótar 6,1% lækkun 71,4% hækkun
Sérstakar heimilisuppbætur 2,6% lækkun 0,1% hækkun
Lífeyrir frá lífeyrissjóðum 2,6% lækkun 0,1% hækkun
Atvinnuleysisbætur 14,7% lækkun 11,4% hækkun
Laun á almennum markaði 4,3% lækkun 18,5% hækkun
Laun opinberra starfsmanna 1,8% lækkun 29,0% hækkun
Lágmarkslaun 5,4% lækkun 38,6% hækkun
Hjálmar
Árnason
ópin sem vind um eyru þjóta en lát-
um frekar verkin tala. Þjóðhags-
stofnun staðfestir að við gerðum
rétt eins og meðfylgjandi tafla sýn-
ir.
Arásir kratanna og
innihaldslausar árásir
þeirra afhjúpa í raun
ekkert ennað en þeirra
eigið skipbrot og hugs-
anlega samviskubit yf-
ir eigin verkum á síð-
asta kjörtímabili.
Hávaðseggimir þrír
eiga það nefnilega allir
sammerkt að hafa ver-
ið ráðherrar félags-,
heilbrigðis- og trygg-
ingamála á því tímabili
sem aldraðir, öryrkjar
og launafólk almennt
þurfti að líða fyrir sem
mestan niðurskurð.
Allar breytur voni til
lækkunar á árunum 1991-95 meðan
allar sömu breytur hafa hækkað á
þessu kjörtímabili, jafnvel um tugi
prósenta. Þetta eru staðreyndir
sem ekki verða vefengdar. KraLir
hafa verið iðnastir allra við árásir á
fólkið í landinu meðan þeir stýrðu
sínum ráðuneytum. Von er að
hækkanir í tíð Framsóknar svíði og
minni þessa sömu krata á syndalista
sinn. Hróp þeirra eru því í raun
ekki annað en sársaukavein þeirra
jnfir eigin voðaverkum. Og sannar-
lega hafa þeir ekki unnið sér inn
trúðverðugleika.
Verkin tala
Þótt kratar kallist nú fylking þá
er belgurinn sá sami og fyrr, stefn-
an sú sama og sýndarboðin þau
sömu. Munurinn er bara sá að verk
kratanna úr síðustu ríkisstjórn tala
sínu máli - lækkun, lækkun og aftur
lækkun gagnvart fólkinu í landinu.
Framsóknarflokkurinn stýrir nú
sömu ráðuneytum og þar hefur orð-
ið breyting á: Hækkun og aftur
hækkun til fólksins í landinu. Þetta
Kaupmáttur
Þótt kratar kallist nú
fylking, segir Hjálmar
Arnason, þá er c
belgurinn sá sami og
fyrr, stefnan sú sama
og sýndarboðin þau
somu.
er það sem við köllum að hafa fólk í
fyrirrúmi og stöndum við þau lof-
orð. Það sem meira er, þá boðar for-
maður flokksins hækkun á bótum til
aldraðra og öryrkja sem forgangs-
mál í næstu rfldsstjórn njóti flokk-
urinn traust til þess.
Kjósendur geta nú borið saman
töflu Þjóðhagsstofnunar hér að ofan
og svarað því hvorir séu líklegir til
að vinna að hagsmunum fólksins,
framsóknarmenn eða fylkingin
(með niðurskurðarfólkið í forsvari).
Verk beggja flokka í sömu ráðu-
neytum veita í raun ótvírætt svar.
Höfundur er alþingismaður.
Frjálshyggja er ekki
sama og frjálslyndi
UNGIR sjálfstæðis-
menn hafa riðið röft-
um að undanförnu og
sagt lausnarorðið vera
frelsi. Gildir þá einu
hvort varan sem
höndlað er með sé
fíkniefni eða tómatar.
Skefjalaus frjáls-
hyggja þessara sömu
manna beinist einnig
að hlutverki ríkisins,
sem á, eftir þeirra for-
sögn, aðeins að sinna
almennri stjómsýslu
og annast löggæslu.
Öllum öðrum verkefn-
um ríkisvaldsins og
sveitarfélaga ber að
varpa á markaðshringekjuna. Stór-
felld lækkun skatta er algjört for-
gangsmál fjálshyggjumanna, enda
er sá sem innir af hendi skatta í
fjötrum helsis eða ófrjáls maður eft-
ir þeirra kenningu. I þessum mál-
flutningi skín sjálfbirgingsháttur
frjálshyggjumannsins í gegn. Hann
ber ekki og vill ekki bera skynbragð
á þarfir annarra en sínar eigin.
Frjálshyggjan er í eðli sínu gráðug,
hún heimtar hvers konar réttindi,
en vill engar skyldur axla. Stefna
frjálslyndis setur vissulega þarfir
einstaklingsins í öndvegi, en aftm- á
móti tekur hún jafnframt skýrt
fram að hvers konar réttindum fylgi
ávallt samfélagslegar
skyldur. Þar skilur á
milli feigs og ófeigs.
Skattar eru ekki háir
á íslandi ef miðað er
við hlutfall þjóðarfram-
leiðslu, en hins vegar
er skattprósentan há
og á það jafnt við um
tekjuskatt sem virðis-
aukaskatt. Þessi þver-
stæða í íslensku skatt-
kerfi verður ekki skýrð
öðruvísi en með brota-
lömum í skattskilum
ásamt reglugerðar-
frumskógi undanþága.
Fólk sem aðhyllist
frjálslyndi veit mæta
vel að ef allir þegnar þessa land
sinntu skyldu sinni gagnvart sam-
félaginu og reiddu fram þá skatta
og þau gjöld sem þeim bæri væri
vel mögulegt að lækka skattaálög-
ur.
Frjálslyndi með réttindum sam-
fara skyldum
Þótt kenningar frjálshyggju-
manna hafi verið reyndar hér og
þar í hinum vestræna heimi hafa
öfgafullir boðberar hér á landi ekki
riðið feitum hesti frá vali inn á
framboðslista Sjálfstæðisflokksins.
Það er einna helst Guðlaugur Þór
Þórðarson sem deilir um keisarans
Frjálshyggja
Kjósum frjálslyndi með
ábyrgð einstakling-
anna, segir Einar
Sveinbjörnsson. Þar
fara saman réttindi og
skyldur.
skegg í borgarstjórn Reykjavíkur
ásamt Ingu Jónu Þórðardóttur.
Strákarnir í Heimdalli hafa hins
vegar haft þau óbeinu áhrif að
bergmál sjónarmiða þeirra verður
æ sterkara innan Sjálfstæðis-
flokksins.
Allt hugsandi fólk hlýtur að hafna
frjálshyggjunni við lausn viðfangs-
efna stjómmálanna. Kjósum heldur
frjálslyndi með ábyrgð einstakling-
anna, þar sem saman fara réttindi
og skyldur. Sem jöfnust tækifæri
sérhvers til mennta og þroska, ;
ásamt frjálsu hagkerfi er lýtur
skynsamlegri efnahagsstjórn er lík-
legasta leiðin í átt til framþróunar,
ekki aðeins hér á landi heldur í
flestum ríkjum heimsins.
Höfundur er bæjarfulltrúi Fram
sðknarflokks í Garðabæ.
Einar
Sveinbjörnsson