Morgunblaðið - 13.03.1999, Side 71
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 13. MARZ 1999 71
gjarnan íram með augnagotum og
fingramáli! Mörg undanfarin ár hef
ég kappkostað að vera í Glerhallavík
að kvöldi Jónsmessu enda gerast þar
fleii-i undur og stórmerki á þeim degi
en ég þekki til annars staðar.
Frá því ég var í fóstri hjá minni
kæru Ingibjörgu er liðinn i-úmur
mannsaldur. Ég flutti burt úr Skaga-
firðinum fáeinum árum eftir að
sveitavistinni lauk og í um 25 ár var
ég upptekinn við menntaskólanám,
íþróttaiðkun, háskólanám, stofnun
fjölskyldu, húsbyggingu, sémám er-
lendis og að koma mér fyrir hér
heima. Ailan þennan tíma var þessi
kona ofarlega í huga mínum og
grunnurinn og minningamar sem ég
tók með mér frá Reykjum Ingibjarg-
ar og Gunnars reyndust ómetanleg-
ar og urðu mikilvægari eftir því sem
árin liðu. Fyrir rúmum áratug varð
ég þeirrar hamingju aðnjótandi að
bjóðast að sinna Skagfirðingum sem
augnlæknir. Þá tókum við Ingibjörg
aftur upp þráðinn og ég dvaldi marg-
ar kvöldstundir hjá henni þar sem
við spjölluðum um heima og geima,
gömlu dagana, fjölskyldur okkar, -
ekki síst yngri kynslóðimar, en Ingi-
björg bar þeirra hag sérstaklega fyr-
ir brjósti eins og viturra og góð-
gjamra manna er siður.
Eitt sinn hringdi hún í mig er ég
var að vinna á Rróknum og sagði:
Nú verðum við að syngja saman og
rifja upp gömlu tímana. Ég afsakaði
mig með því að ég væri hálfkvefaður
og röddin því ekki í sem bestu
standi. Hún hlustaði ekki á þessar
afsakanir, sagði að hún væri bæði
búin að útvega upptökutæki og tón-
band. Undan þessari áskoran varð
að sjálfsögðu ekki komist. Við sung-
um a.m.k. fimmtán af gömlu
„Reykjalögunum". Hún spilaði und-
ir, flest eftir eyranu en samt eftir
nótum, lýtalaust. Hún var þá 86 ára,
ég næstum hálfri öld yngri.
Þessar stundir vora mér mjög
kærar og minningin um þær mun
lifa í huga mér svo lengi sem ég dvel
á þessari jörð. Blessuð sé minning
Ingibjargar Amadóttur. Ég votta
aðstandendum hennar mína innileg-
ustu samúð.
Ólafur Grétar Guðmundsson.
Þegar ég frétti andlát ömmu
minnai’ Ingibjargar leið mér undar-
lega og ósjálfrátt fór ég að leiða hug-
ann aftur í tímann. Við systkinin ól-
umst upp á Sauðárkróki og því var
alltaf stutt að fara til ömmu og afa í
Borgarey. Það var tekið vel á móti
öllum sem þangað lögðu leið sína
enda var þar ætíð gestkvæmt.
Amma var óþreytandi í að kenna
okkur að spila og tefla svo fátt eitt sé
nefnt. Hún var afar músikölsk og
ósjaldan sat hún við píanóið og
gladdi gesti með spilamennsku sinni.
Hjá ömmu heyrðum við nýjustu sög-
umar frá Reykjavík, en hún var alla
tíð iðin við að segja sögur af frænd-
fólki sínu að sunnan og hafði hún ein-
stakt lag á því að færa þær aðeins í
stílinn. Hún hafði skemmtilega frá-
sagnargáfu sem gerði það að verkum
að margar sögur hennar geymir
maður í minningunni um ókomin ár.
Hún var víðlesin og bjó yfir mikilli
þekkingu sem hún reyndi óspart að
miðla til okkar bamanna.
Við amma vorum ekki alltaf sam-
mála um það sem gefur lífinu gildi.
Eftir því sem árin hafa liðið sér mað-
ur þó að hún hafði ýmislegt til síns
máls. Eftir að ég fór að tilheyra fólk-
inu fyrir sunnan m-ðu samvera-
stundu okkar færri en þeim mun
oftar töluðum við saman í síma. Hún
amma mín hafði áreiðanlega ýmsa
stóra galla, en hitt er víst að hún
hafði marga stóra kosti. Hennar
mesta yndi var að gefa og hún kunni
ljka flestum öðram betur að þiggja.
Ég veit að hún varð aldrei rík. En ég
held að hún hafi verið auðug, því
auðugur verður enginn af öðra en
því sem hann gefur. Amma Ingi-
björg geymdi sína bamatrú allt til
hinsta dags og var sú trú bæði ein-
föld og sönn. Hún trúði því að þegar
hún dæi gengi hún á fund skapara
síns. Ég er svolítið hrædd um að sá
fundur þeirra kunni að hafa verið
sögulegur.
Elsku amma mín, hvfldu í friði.
Gyða.
+ Ragnhildur
Björg Metúsal-
emsdóttir Kjerúlf
fæddist á Hrafn-
kelsstöðum í Fljóts-
dal 22. janúar 1923.
Hún lést á sjúkra-
húsinu á Egilsstöð-
um 6. mars síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Metúsalem J. Kjer-
úlf frá Melum í
Fljótsdal, f. 14. jan-
úar 1882, d. 12. des-
ember 1970, og
Guðrún Jónsdóttir,
sem var fædd á Hólum í Homa-
firði 4. apríl 1884, d. 3. febrúar
1956. Fæddist þeim hjónum 17
börn og komust 12 þeirra til
fullorðinsára. Látin era: Aðal-
björg, f. 1906, d. 1949; Jónína, f.
1907, d. 1921; Þorbjörg, f. 1908,
d. 1975; Sigurður, f. 1911, d.
1915; Jón, f. 1912, d. 1970;
Andrés, f. 1913, d. sama ár;
Anna, f. 1914, d. 1995; Eiríkur f.
1915, d. 1991; Sigríður, f. 1917,
d. 1998; Hjörtur, f. 1918, d.
1919; Andrés Hjörtur, f. 1921, d.
1979; Stefán, f. 1924, d. 1968.
Eftirlifandi systkini Ragnhildar
Þegar mér bárast þau tíðindi að
Ragnhildur í Sauðhaga væri látin
kom það mér ekki á óvart, því hún
hafði síðastliðin misseri barist við
alvarlegan sjúkdóm af miklum
dugnaði og æðraleysi. Þegar sest er
niður í þeim tilgangi að rita um
hana nokkur minningarorð, er mér
ljóst að þau verða harla fátækleg ef
hugsað er til þess hversu margs er
að minnast og margt sem ber að
þakka. Undnfama daga hefur hug-
ur minn leitað aftur til bemsku- og
uppvaxtaráranna sem að stóram
hluta vora í Sauðhaga. Dvaldi ég oft
í nálægð við eða á heimili þeirra
hjóna Ragnhildar og Páls móður-
bróður míns. í Sauðhaga var á þess-
um árum nokkuð sérstakt samfélag
þar sem nokkrar fjölskyldur bjuggu
í nálægð hver við aðra. Þar ríktu
ákveðnar hefðir og hver og einn ein-
staklingur hafði sitt hlutverk. Við
frændsystkinin sem þarna uxum úr
grasi við leik og störf nutum um-
hyggju og leiðsagnar þeirra sem
eldri vora. Hlutverk Ragnhildar var
þar afar stórt vegna hennar sér-
stæða og gefandi persónuleika. Hún
var fulltrúi þeirrar kynslóðar sem
var mótuð af íslenskri sveitamenn-
ingu, alin upp í stórum systkinahópi
á Hrafnkelsstöðum í Fljótsdal.
Þekking og lífssýn þessarar kyn-
slóðar mótaðist af arfi frá fyrri kyn-
slóðum, lífsreynslu og sjálfsnámi.
Ragnhildur var í mínum huga sjálf-
menntaður heimspekingur og upp-
eldisfræðingur, auk þess sem tón-
list, trú og dulspeki voru hennar
sérstöku hugðarefni. Það er sér-
stakt til þess að hugsa hvernig hún
ávallt lagði alúð í samskiptin við
okkur börnin. Hún hafi athyglis-
verða hæfileika til að nálgast barns-
sálina af einstakri nærgætni og
virðingu. Hún gaf sér mikinn tíma í
það að taka þátt í leikjum okkar og
átti það til að gera þá að miklum
ævintýrum. Þar naut glaðværð
hennar sér einkar vel. Hún sýndi
ótrúlegt umburðarlyndi gagnvart
óæskilegum uppátækjum okkar og
kenjum og var frábær sáttasemjari
og leiðbeinandi þegar skarst í odda
á milli okkar barnanna. Hún hafði
lag á því að útskýra fyrirbæri tilver-
unnar af víðsýni og_á einfaldan og
greinargóðan máta. í reynd er ótrú-
legt hversu mikinn tíma hún átti af-
lögu fyrir okkur börnin þegar hugs-
að er til þess að mikið annríki var á
stóru heimili og mörg verk sem
þurfti að leysa af hendi. Sérstakt
vai' hversu Ragnhildur lagði mikla
alúð í öll störf sín. Hún er mjög
minnisstæð, þegar hún á síðkvöld-
um sat við saumavélina og fram-
leiddi hverja flíkina af annarri og að
sögn þeirra sem glöggt kunna að
era: Guðrún Margrét,
tvíburasystir Ragn-
hildar, f. 1923, búsett
á Egilsstöðum; Gunn-
laugur, f. 1919, bú-
settur á Egilsstöðum,
og Ásdís f. 1926, bú-
sett í Fellabæ.
Árin 1943-1944
stundaði Ragnhildur
nám við kvennaskól-
ann á Laugalandi í
Eyjafirði. A árunum
1945-1949 aðstoðaði
hún einkum við heim-
ilisstörf heima á
Hrafnkelsstöðum og
á heimilum eldri systkina sinna.
Hún giftist 3. ágúst 1950 Páli
Hermanni Sigurðssyni í Sauð-
haga á Völlum, f 22. júlí 1926.
Foreldrar hans voru hjónin Sig-
urður Björasson frá Vaði í Skrið-
dal, f. 17.9. 1886, d. 2.12. 1939, og
Magnea Herborg Jónsdóttir, f.
26.1. 1892 á Ormsstöðum í Skóg-
um, d. 17.3. 1967. Ragnhildur og
Páll liafa búið í Sauðhaga í tæp 50
ár. Börn þeirra eru: 1) Guðrún
Magnea, f. 30.4. 1951, búsett á
Egilsstöðum, gift Guðmundi
Hjálmars, f. 1947. Synir þeirra
eru: Kjartan Sölvi, f. 1969, búsett-
meta slíkt var það handbragð ein-
stakt hjá henni.
Á síðari áram þegar leið mín hef-
ur legið austur á Hérað, hefur ávallt
verið fastur liður að fara í heimsókn
í Sauðhaga til Páls og Ragnhildar.
Allar þær heimsóknir era ógleym-
anlegar sökum glaðværðar, glettni
og hlýju sem vora svo sterk ein-
kenni í heimilismenningu þeirra
hjóna og vitanlega alltaf hlaðið borð
af kræsingum. I þessum heimsókn-
um var það svo oft að Ragnhildur
settist við orgelið og spilaði fyrir
okkur lögin sem hún var að semja.
Þá er okkur hjónunum minnisstætt
ógleymanlegt ferðalag sem farið var
með þeim í Mjóafjörð síðsumars
1989.
Lífsferill einstaklinga er venju-
lega þannig, að á uppvaxtar- og
mótunaráram era flestir hlutir svo
sjálfsagðir og sjálfgefnir, en þegar
heimsmynd og lífsreynsla verða
stærri er oft farið að skoða hluti í
öðra ljósi og víðara samhengi.
Þannig er það hjá mér þegar ég
hugsa til einstaklinganna í minni af-
ar góðu upprunafjölskyldu austur á
Héraði. Það er mikið rfkidæmi að
hafa átt og eiga þá að. Þar var ein af
stóra stjörnunum Ragnhildur í
Sauðhaga. Ég kem ávallt til með að
vera þakklátur fyrir alla umhyggj-
una sem hún sýndi mér á árum áður
og allt það frábæra veganesti sem
hún gaf mér í líf mitt og starf. Það
veganesti er gulls ígildi þar sem
hún var einstök fyrirmynd í mann-
legum tengslum og samskiptum.
Kærleikurinn var hennar aðals-
merki og var hún óspör að miðla
honum af einlægni til þeirra sem
nutu návistar hennar.
Það vakti ahygli mína þegar ég
skýrði henni Hrönn, níu ára dóttur
minni, frá andláti Ragnhildar, að
hún brást við í fyrstu með þögn um
stund, en sagðist svo með mikilli
áherslu: „Pabbi, þú verður að fara
með fallegt blóm frá mér austur og
setja á kistuna hennar Ragnhildar.“
Síðast hitti ég Ragnhildi á fjöl-
skylduhátíð Sauðhagafólksins í júlí
síðastliðið sumar. Þá vai- heilsu
hennar farið að hraka verulega, en
aðdáunarvert var að sjá hvernig
hún nýtti alla sína krafta til að njóta
samverustundanna þar. Hún var
glæsileg og augljóslega stolt af sín-
um stóra afkomendahópi sem mætt-
ur var á svæðið. Mér er kunnugt um
að margir hafa staðið við hlið Páls
og Ragnhildar á síðustu tímum. Þar
er þó einn einstaklingur sem ber
sérstaklega að minnast á, en það er
Guðrán tvíburasystir Ragnhildar.
Hennar einstaka framlag verður
aldrei fullþakkað.
Það er ljóst að nú eru margir
ur í Vestmannaeyjum, í sambúð
með Onnu Lilju Tómasdóttur, f.
1974, og eiga þau soninn Tómas
Aron, f. 1997. Araar Páll, f.
1970, búsettur á Egilsstöðum, í
sambúð með Einrúnu Ósk
Magnúsdóttur, f. 1974, og eiga
þau tvö börn; Ágúst Bjarna, f.
1993, og Svövu Rún, f. 1997. 2)
Pálína Aðalbjörg, f. 14.9. 1952,
búsett á Egilsstöðum, gift Erai
Friðrikssyni, f. 1953. __ Synir
þeirra eru: Sigurþór Örn, f.
1973, búsettur á Egilsstöðum, í
sambúð með Halldóra Björk Ár-
sælsdóttur, f. 1973. Huginn
Rafn, f. 1987. 3) Sigríður, f. 9.2.
1956, búsett á Égilsstöðum, gift
Einari Birki Árnasyni, f. 1947.
Börn þeirra eru: Tvíburarnir
Árni Páll og Ragnhildur íris, f.
1976, bæði búsett á Egilsstöð-
um. Ragnhildur fris er í sambúð
með Jóhanni Óla Einarssyni, f.
1970, og er sonur þeirra Einar
Þór, f. 1995. Birna Kristín, f.
1982. Eyrún Björk, f. 1985 4)
Þórhildur, f. 9.2. 1956 (tvíbura-
systir Sigríðar), búsett á Breið-
dalsvík, gift Skúla Hannessyni,
f. 1954. Synir þeirra era: Brynj-
ar, f. 1978, búsettur á Egilsstöð-
um, í sambúð með Ragnhildi
Sveinu Árnadóttur, f. 1978. Da-
víð, f. 1982. Andri, f. 1989.
Utför Ragnhildar fer fram frá
Egilsstaðakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14. Jarðsett
verður í Vallanesi.
sem sakna sárt, sér í lagi nánustu
ættingjamir, en söknuður mildast
þegar hugleidd er sú góða minning
sem Ragnhildur skilur eftir og það
hversu vel hún var undirbúin fyrir
það að kveðja, sátt við allt og alla
og ánægð með sitt hlutskipti í líf-
inu.
Við á Sólvallagötunni sendum
Palla, dætranum, eiginmönnum
þeirra og öllum afkomendum okkar
einlægustu samúðarkveðjur.
Magnús Ólafsson og fjölskylda.
Ég sá Ragnhildi í Sauðhaga síð-
ast á jóladag. Mér var ljóst að kraft-
ar húsíreyjunnar { Sauðhaga voru
orðnir litlir. En eins og ævinlega
tók hún mér fagnandi. Kannski er
hún eina manneskjan sem alltaf tók
mér fagnandi sama á hvaða ævi-
skeiði ég var. Ragnhildur var gift
Páli föðurbróður mínum og gengu
þau og foreldrar mínir í hjónaband
sumarið 1950. Þeir bræður hafa á
stundum haldið fram að þetta hafi
verið eini þurrkdagurinn það sum-
ar. En þó lítið hafi verið heyjað
þann dag var fengur þeirra bræðra
góður og leyfi ég mér að segja
aldrei betri. Áðeins nokkuð hundrað
metrar skildu að heimili þeirra Páls
og Ragnhildar og æskuheimili mitt.
Sem yngsta barnið á bæjunum
tveimur naut ég þeirra forréttinda
að geta oft fengið einhvem fullorðin
til að spjalla við mig. Að öðrum
ólöstuðum var Ragnhildur dugleg-
ust við þá iðju. Mér fannst hún líka
hafa frá mörgu merkilegu að segja.
Nú á fullorðins áram er mér ljóst að
margar þær sögur sem hún sagði
mér voru í raun merkilegar heimild-
ir um líf á Héraði á fyrri hluta þess-
arar aldar. Ragnhildur var fædd og
uppalinn á Hrafnkelsstöðum í
Fljótsdal í stórum systkinahópi.
Hún var tónelsk eins og margt af
hennar fólki og félagslynd. Eins og
margar sveitastúlkur á hennar tím-
um fór Ragnhildur í húsmæðra-
skóla. Stundaði hún nám við Hús-
mæðraskólann á Laugalandi í Eyja-
firði og hefur án efa haft gagn af
náminu og því að kynnast nýjum
slóðum. Við verðum að hafa í huga
að á þessum tíma var ferðalag á
milli landshluta eins og ferðalög til
annarra landa í dag. Ragnhildur
naut dvalarinnar í Eyjafirði og taldi
það eina sem skyggt hefði á gleði
sína var að Guðrún tvíburasystir
hennar fór ekki með henni. Þær tví-
burasystur vora alla tíð mjög sam-
íýndar og reyndist Guðrán henni
einstaklega vel í veikindum hennar.
Ragnhildur var myndarleg húsmóð-
ir og líklega hafa verk hennar eins
og annarra sveitakvenna á Islandi
ekki alltaf verið metin að verðleik-
um. Það að fæða og klæða fjöl-
skyldu var mikill vinna og vinna
sem Ragnhildur sinnti bæði af kost-
gæfni og með gleði. Við Ragnhildur
deildum aldrei en þó vora eilífðar-
málin eitt þeirra efna sem við vor-
um ekki alltaf sammála um. Ragn-
hildur var trúuð og efaðist aldrei
um að annað líf biði okkar. Ég vona
að hún hafi haft rétt fyrir sér og þá
veit ég að vel hefur verið tekið á
móti henni. Húsfreyjurnar í Sauð-
haga fá sér þá ábyggilega kaffi og
hafa um margt að spjalla.
Ég sendi fjölskyldu Ragnhildar
samúðarkveðjur. Minning um góða
konu mun lifa.
Amalía Björnsdóttir.
Síminn hringdi, pabbi var í sím-
anum og lét okkur vita að Ragn-
hildur væri dáin. Alltaf hrekkur
maður við þegar dauðann ber að
dyrum. Þó vissum við að Ragnhild-
ur var mikið veik og var búin að
vera það um nokkum tíma. Samt
var hún alltaf andlega hress og
kannski þess vegna gerði maður
sér ekki eins grein fyrir því hvað
hún var mikið veik. Ragnhildur var
gift Páli Sigurðssyni í Sauðhaga og
þar bjuggu þau allan sinn búskap.
Þau eignuðust fjórar dætur. Ekki
ætla ég að rekja ættir Ragnhildar,
þó ætla ég að minnast á tvíbura-
systur hennar Guðránu. En þær
vora mjög samrýndar og reyndist
Guðrán systur sinni mikil hjálpar-
hella í veikindum hennar. Og er
henni þökkuð sú hjálp af ættingjum
og vinum. Ragnhildur var mjög
heilsteypt kona, róleg og yfirveguð.
Margt var henni til lista lagt fyrir
utan það að vera góð móðir og fyr-
irmyndar húsmóðir. Hún samdi
tónlist, hafði gaman af söng, saum-
aði fatnað og gerði við og voru við-
gerðir hennar á fatnaði með ein-
dæmum vel gerðar. Ragnhildur var
mjög trúuð kona og veit ég að það
hefur hjálpað henni í gegnum veik-
indi hennar. Við frændaystkinin frá
Sauðhaga minnumst Ragnhildar
sem konu sem alltaf hafði tíma fyrir
okkur. Hún fræddi okkur um
margt, söng með okkur, spilaði við
okkur og kenndi okkur bænir. Þeg-
ar maður eldist og horfir til baka
sér maður margt í öðru ljósi. Ég
bjó í Sauðhaga 2 og sótti mikið í að
fara til Palla og Ragnhildar því þar
vora krakkar á svipuðum aldri og
ég. Margar ferðir fór ég yfir skurð-
inn á meðan ég var heima. Eftir að
ég flutti úr foreldrahúsum kom ég
aldrei svo heim í sveitina að ég færi
ekki í heimsóknir til Palla og Ragn-
hildar. Alltaf var tekið á móti
manni með miklum veitingum og
súkkulaðinu hennar Ragnhildar
með miklum rjóma. Þegar börnin
mín fóra að eldast höfðu þau mjög
gaman af að koma með því þau
fundu þessa ró og alltaf hafði Ragn-
hildur tíma til að taka í spil eða
spila á orgelið. Ég minnist hennar
sem konu sem gaf mikið af sér til
annarra.
Ég sendi Palla og fjölskyldu mín-
ar bestu samúðarkveðjur.
Magnea II. Björnsdóttir
og Ijölskylda.
Formáli
minningargreina
ÆSKILEGT er að minningargreinum fylgi á sérblaði upplýsingar um
hvar og hvenær sá, sem fjallað er um, er fæddur, hvar og hvenær dá-
inn, um foreldra hans, systkini, maka og börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer fram. Ætlast er til að þessar upplýsingar
komi aðeins fram í formálanum, sem er feitletraður, en ekki í grein-
unum sjálfum.
RAGNHILDUR M.
KJERÚLF