Skírnir - 01.01.1861, Page 40

42
FHÉTTIR.
Austrríki.
hina þýzku þegna ríkisins en Slafa e&r Úngverja. I Austrríki,
mest |)ó í Úngarn, búa margir protestantar, en keisarinn gjörSi
nú trúarsamníng vií) páfa um hina pápisku trú og réttindi hennar
í Austrríki. þetta hefbi nú veriö saklaust, og enda hollt, ef pro-
testöntum heffci og verife veitt sömu réttindi, en þab var ekki;
þeir vórn ab vísu ekki ofsóttir, en höfbu lítinn rétt hjá pápisk-
um. þenna samníng vib páfa gjörbi keisari til a& tryggja
klerkdóminn og hina pápisku ítali í Langbarbalandi og Venezia.
í Úngarn hefir frá aldaöbli verib trúarfrelsi, og sem frjálsust
lög til ab laba útlenda menn inn í landib. Stephán konúngr hinn
helgi, sem lifbi um daga Olafs helga og er löggjafi Úngverja, og
svo hans eptirmenn, gáfu höldsrétt og skattfrelsi um nokkur ár
erlendum mönnum, sem reisti bú í landinu. í trúarstríbunum
miklu í Böhmen, sem kennd eru vib Johann Húss, flýbi fjöldi
manna inu i Úngarn, svo var og um sibabót Lulhers Úngarn hæli
flóttamanna; blómgabist landib mjög vib þetta: þýzk mentun og
bókvísi fluttist inn, en landsmenn héldu þó þjóberni sínu, máli og
landslögum, sem á margar lundir eru nú úreld og forn, og Úng-
veijar vóru, eptir ab þeir tóku keisarann sér ab konúngi, hinir
dyggustu þegnar hans. Allt fram ab 1848 héldu þeir ab mestu
lögum sínum. þá kom uppreistin, sem fyrst var lögmæt, meban
þeir börbust fyrir Ferdinand konúng sinn, en síban varb full upp-
reist og sett ólög móti ólögum. þeir sögbu slitib trú og hollustu
vib Habsborgar ætt fyrir eggjan Kossuths, en bibu ósigr sem kunn-
igt er. Nú var Úngarn innlimub Austrríki, sem krúnunnar land,
og þeirra fornu landslög tekin úr lögum. Italir áttu ekki betri daga,
Langbarbaland hafbi langa æfi verib fólkland hins rómverska keis-
ara, en Venezia var þjóbríki fram í lok 18. aldar, þá féll þab
fyrir ofríki Napoleons (1797) en varb síban (1815) skattland Austr-
ríkiskeisara, en hvorki Úngarn ebr hin ítölsku lönd heyra þó til
hinu þýzka sambandi. Arib 1859 misti nú keisarinn mestan hluta
Langbarbalands, en hélt austrjabri landsins og allri Venezia, meb
hinum miklu köstulum sem hanu hafbi byggt þar sem forvígi móti
Itölum, og Frökkum, ef þeir kæmi meb her subr á Italíu.
Slafar búa í miklum hluta af Böhmen og á austrlandamærum
ríkisins, sem vita gegnt Rússlandi. þessar þjóbir sumar eru mjög sib-