Skírnir - 01.01.1907, Side 15

Darwinskenning og framþróunarkenning.
15
Eg ætla þá að sýna fram á, að hugsa má sér fram-
þróunarkenningu sem að öllu eða nokkru leyti vísar Dai’-
winskenningunni á bug. En fyrst verð eg að gjöra nokkr-
ar skilgreiningar, af því að orðin framþróunarkenning og
Darwinskenning eru oft látin hafa all-óákveðna merkingm
1. Framþróunarkenningu kalla eg þá líffræðis-
kenningu er neitar því að líftegundirnar séu óbreytanlegar
og, án þess að taka neinar guðfræðilegar tilgátur til greina,
reynir að skýra hvernig hinar lægri tegundir hafa um-
myndast í æðri tegundir.
2. Orðið framþróunarkenning læt eg merkja kenn-
inguna um ósjálfráða framþróun (évolutionnisme
m é c a n i s t e) en það er, nánar ákveðið, sú kenning um
uppruna tegundanna sem gerir ekki ráð fyrir starfandi
tilgangi, en leiðir hvert fyrirbrigði af sambandi þess við
önnur fyrirbrigði, sem verið hafa eða eru enn, aldrei af
því sem óorðið er. (Orðið mætti viðhafa í annari og
þrengri merkingu; en í dag geri eg það ekki).
Eg reyni að eins að skilgreina vísindalegar tilgátur;.
það eru þær tilgátur er gera oss unt að skýra þekt fyrir-
bi’igði, og eru þess eðlis, að leiða til nýrra athugana eða
nýrrar reynslu; eg ætla ekki að staðhæfa blátt áfram
neina af þessum tilgátum; og hins vegar ætla eg ekki
heldur að koma fram með tilgátur sem að eins eru hugs-
anlegar út í bláinn.
Hver eru þá einkenni Darwinskenningarinnar?
Fyrst og fremst markmið hennar. Hún vill skýra
uppruna tegundanna. Að náttúrvalið og iífsbaráttan eigi
sér stað, að þau starfi saman, og að þau valdi mörgum
lífsbreytingum, það má telja óyggjandi nú á tímum. Og
nauma-st verður það véfengt framar, að þessi atriði sér-
staklega verði að gera skiljanlegt h v a r f sumra tegunda,
og framkomu sumra a f b r i g ð a. En Darwinskenningin
er ekki þar með greind frá öðrum. Aðalbók Darwins er
rit hans um uppruna tegundanna. Hann leitast
við að skýra þær afar-mikilvægu lífbreytingar sem valda
því, að ný tegund kemur í ljós.