Skírnir - 01.01.1907, Blaðsíða 62

62
Eftir kristnitökuna.
landsmanna. Er svo að sjá, sem nýtt fráhvarf hafi mjög-
gert vart við sig um tíma á hans stjórnardögum; og þótt
sagnir og heimildir skorti, má þetta vel skiljast. Úr ótal
vandræðum þurfti að ráða, vald biskups bæði takmarkað-
af sérstöku lagi hinnar ungu þjóðkirkju, og afar óákveðið,
meðan hvorki var til kristinn réttur né tíundarlög. Mun
hann í ýmsum greinum hafa neyðst til að láta sér lynda
það fyrirkomulag með kirkjur, kirknafé og sóknir, sem
komið var; munu hinir nýju höfðingjar, sem kirkjurnar
áttu, sjálfir hafa viljað ráða máldaga þeirra, tölu, sóknum og
öðru; vitum vér nú ekki livernig úr þeim efnum hefir
smám saman orðið friður og samkomulag, nema hvað bisk-
up hefir sjálfsagt áskilið sér staðfesting máldaga, eftirlit
kirkna, svo og vígslu þeirra, svo og umráð yflr sakeyri
fyrir kristnispell og þær sakir, sem biskupar kristninnar
hvervetna áttu um að dæma. Öll tíðagerð, helgidagahald,
skriftir og lausnir, og livað annað, er hinu háa biskups-
embætti tilheyrði, kom til hans ráða. En með því alt
frauikvæmdarví'ld er komið undir fylgi og fjárafla, þá er
eðlilegt, að svo mildum og óríkum höfðingja, sem ísleifur
var, yrði erfiður biskupsdómurinn. Einkennileg eru orð
sonar hans, Gizurar biskups, er hann mælti fyrir andlát
sitt: »Grafl þér mik hvergi í nándir föður mínum, því at ek
em þess eigi verðr at hvíla honum nær«. Mun hinn
mikli sonur snemma hafa undrast þolinmæði föður síns
og það hversu vel hann þoldi mótgerðir fyrir guðs sakir.
Um Gizur og hans æfi mætti margt rita, því af honum
er miklu meiri saga. En þess er engin þörf í þessari
stuttu ritgjörð. Gizur fekk tíundarlögin í lög leidd, gaf
Skálholt til biskupsseturs ásamt ógrynni fjár í löndum og
lausum aurum, svo og hina fyrstu dómkirkju, er var þrítug
að föðmum á lengd, og þar með gripi og gersemar; hann
gaf og Norðlendingum lausan þeirra landsfjórðung til þess
tveir yrði biskupar á landinu. Margt íieira afrekaði þessi
hinn mikli og merkilegi biskup. Þá voru og uppi honum
samtíða nokkrir meðal mestu ágætismanna, sem ísland
hefir alið, auk hans: þeir Sæmundur og Ari, Markús lög-