Skírnir - 01.01.1909, Side 56

56
Um ættarnöfn.
á íslandi, sé þar einkarþjóðlegt nú. En þetta er svo fyrir
þá sök, að hinar norðrænu þjóðirnar hafa týnt því af
tungu sinni, því fyrir hundruðum ára var það alls eigi
neitt sérkennilega þjóðlegt á Islandi, heldur var tungan
sam-norðræn. Líkt mun mega segja um íslenzku glímuna
þjóðlegu eða um vikivakadansinn hjá Færeyingum. En
öldungis sama gildir um þenna sið að kenna menn ein-
göngu við föðurinn.
Enginn efi er á því, að vér Islendingar eigum beint
samskonar heiður skildan fyrir að hafa varðveitt þenna
sið, sem fyrir það að hafa framan úr fornöld haldið
óbreyttu tungumáli. Nú orðið erum vér einir allra
gotneskra þjóða um venju þessa, svo á vorum tímum er
hún í hæsta máta þjóðleg hér á landi og þvf skaði að
sleppa henni. Með útlendum þjóðum hafa ættarnöfn eígi
komist í hefð í ættum konunganna og því er það, að ein-
staka útlendingur lætur sér um munn fara, að það sé
engu líkara en að allir Islendingar séu konungbornir menn.
Eigi má því heldur mótmæla, að ættarnafnasiðurinn komst
inn hjá hinum gotnesku þjóðum á þeim timum, sem virð-
ingin fyrir þjóðerninu var nálega engin og fínast þótti að
apa alt eftir rómversku þjóðunum. Væri það enn venja
t. d. hjá Englendingum og Þjóðverjum að kenna karla
og konur við föðurinn, en nota fornafnið eitt í daglegu
tali, myndi þeir eigi nú fara að fá sér ættarheiti.
Sumir halda því fram, að ættfræðingunum sé stór
hægðarauki í ættarnöfnum, en aftur segja aðrir að þau
geri þeim stórt ógagn. En eftir því sem ættfróður maður
hefir látið í ljósi við mig, þá gera ættarnöfn hvorki gagn
né ógagn í ættfræðinni. Sannleikurinn er eflaust sá, að
það stendur öldungis á sama um þetta í ættvísinni.
En hér kemur fleira til skoðunar. Sá sameiginiegi
stórgalli er á gersamlega öllum þeim ættarnöfnum, sem
innleidd hafa verið á íslandi, að þau, að máli, eru hvorki
íslenzk né útlenzk, heldur málleysur. Af Borgarfjörður
er t. d. myndað »Borgfjörð«, af Bárðardalur »Bárðdal« o.
s. frv., en svona eru þau hvert og eitt, svo það er stór