Skírnir - 01.01.1909, Side 57

Um ættarnöfn.
57
furða að íslenzkir menn með þjóðrækni, er fengið hafa
þenna slæma arf frá feðrum sínum, skuli eigi allir hafa
kastað honum frá sér, svo sem sumir menn hafa þó gert.
En auðvitað er, að slíkt verður að gerast mjög snemma,
því þegar menn eru orðnir þjóðkunnir, er það lítt mögu-
legt, og eru hér því miklar málsbætur. Hitt er ófyrir-
gefanlegra, að ýmsir menn eru nú á dögum að taka sér
ný ættarnöfn og þau illa mynduð. Sérstaklega tíðkast
slík ættarnafnafíkn hjá Islendingum, sem eru eða hafa
verið í Ameríku. Þannig láta þeir skáldin Einar Hjör-
leifsson og Jón Olafsson börn sín nefna sig og skrifa:
»Hjörleifsson« og »01afsson«, bæði syni og dætur. Er það
undur mikið um slíka menn andans, er þó vilja efiaust
báðir vera þjóðlegir í hegðun. En svona getur spillingin
hjá heilii þjóð etið um sig.
öll ritgjörð G. Kambans er virðingarverð tilraun til
að koma á þjóðlegum ættarnöfnum í staðinn fyrir óþjóð-
legu afskræmin, sem nú eru að læðast inn i landið. Höf.
færir fyrirtaksgóð rök fyrir því, að ættarnafnaendingin
»son« við nöfn kvenna er óhæfa og vitleysa við nöfn
karla, og er því verst allra ættarnafna fyrir íslenzka
tungu og hugsun. Þetta finnur líka nálega hver íslenzk
sál, og einnig margir þeirra, er slik nöfn bera, svo um
það verður varla þráttað. Það er ómótmælanlegt, að þetta
enska »son« er enn óviðfeldnara í íslenzku og þrælslegra
fyrir kvenfólkið en hið danska »sen«. Hér er beint verið
að særa þjóðerni sitt á viðkvæmasta stað. Að minsta
kosti eru Engilsaxar oss fjarskildari en Danir, svo að eigi
er fremur ástæða til í þessu efni að taka upp enska háttu
en danska; hvorugt á að vera, og þó síður sú aðferðin,
sem miklu meira rekur sig á fornt og nýtt mál, íslenzkt
og rétt.
Til þess að fá framgengt í verki hugmynd sinni um
ættarnöfnin, hljóta þeir sem vilja koma þeim alment á og
hafa þau í lagi, að leita hjálpar löggjafarvaldsins og láta
það skipa fyrir, hvernig ættarnöfn skuli mynda og um leið
hvernig þau megi eigi vera. Annars verður engin regla