Skírnir - 01.01.1909, Page 63

Um ættarnöfn.
63
allra þeirra við fyrsta álit, þrátt fyrir alt endingarleysið.
Og nú skal eg, rétt að gamni mínu, nefna úr málinu orðin-
fugl, hurð, lok. Þau eru öll fallendingarlaus, en þó er
kynferðið þegar ljóst hverjum íslenzkum manni. Það er
því hégómi einn, að nota kynferðið sem átyllu til þess að
fella burt nefnifallsmerki i ættarnöfnum.
Niðurstaðan verður þá, að sjálfsagt er að halda nefni-
fallsmerkinu í ættarnöfnum þó beygingin sé sterk. Syst-
kinin eiga þá t. d. að heita Guðni og Gróa Galtarlœkur
(eigi Galtarlœk) og er þetta í ágætasta samræmi við fornu
viðurnefnin og nýju auknefnin og uppnefnin, sem hafa
öll rétta beyging og auðsætt er því að taka til fyrir-
myndar. En einkum ætti að nota sem mest orð með
veikri hneiging fyrir ættarheiti, þau eru oft svo mjúk í
munni. Hjónin ættu þá að heita t. d. Þorvaldur og Aslaug
Fjóluhali eða Grímur og Björg Valþufa og jafnvel Halldór
og Elín Ljónshjarta. Slík ættarnöfn hafa fulla beyging,
sem er samkvæmt réttu eðlisfari íslenzkunnar. Róm-
verjar gátu kynbeygt ættarnöfn sín; ef bróðirinn t. d hét
Titus Comelius, þá hét systirin t. d. Claudia Comelia.
Þetta getum vér eigi, en í þess stað getur islenzkan þolað
að karlar beri, ef vill, kvenkend viðurnefni og konur
karlkend, svo sem ótal dæma að fornu og nýju sýnir.
Með ýmsu því sem hér er sagt vona eg að hafa sýnt,
að ættarnefnakerfi herra G. Kambans er óhæfur grund-
völlur fyrir íslenzkumyndun ættarnafna alment, þótt sum
nöfnin hjá honum séu miklu betri en það flest, er vér áður
höfum átt að venjast af þessu dóti. Frá sjónarmiði þjóð-
ernisins er hér um afar-mikilvægt málefni að ræða, svo
nauðsyn ber til að hugsa þetta rækilega og hrapa að
engu. Yæri því gott, að sem flestir menn, er til þess eru
hæfir, vildi rita og ræða sem vandlegast um mál þetta
frá öllum hliðum. En sjálfur er eg fremur efablandinn
um, að auðvelt verði að koma alment þeim umbótum á
ættarnöfnin að tungumál vort verði óskemt af upptöku
þeirra.