Skírnir - 01.01.1909, Side 84

84
Ritdómar.
eiga ekki að eins við þenna þátt af æfistarfi Pjeturs biskups, heldur
að nokkru leyti við alt æfistarf haus: »Þess var því ekki von á
íslandi, að Pjetur biskup . . . færi að brjótast í að berjast móti
ofurefli, þar sem ósigurinn var viss fyrirfram, það hefði ekki getað
samræmst við hin vanalegu hyggindi hans, reynslan hafði líka á
yngri árum kent honum, að í þessu efni var árangurslaust að
berjast mót straumnum«.
I kafla þessum, sem víða annarstaðar í bókinni, 1/sir það sér,
hversu hóf. er afbragðsvel að sér í sögu íslands á 19. öld og skilur
hana vel. Stundum gerir hin víðtæka og fjölbreytta þekking hans
honum aftur á móti þann grikk, að frásögnin verður sakir ýmissa
útúrdúra hans ekki eins ljós og óslitin og skyldi (sbr. 196.—202. bls.).
Afskifti Pjeturs biskups af sálmabókarmálinu telur höf. með
réttu holl og hyggileg, og hagsýni hans að ávaxta og efla sjóði þá,
er hann gekst fyrir að stofna eða hafði eftirlit með, var beinlínis
frábær.
Fáir lesendur mundu hafa erft það við höf. þó að hann hefði
undanfelt að dagsetja og ársetja allan sæmdarauka og heiðurs-'
merki, sem Pjetri biskupi voru veitt um æfina (sbr. 225.—226. bls.).
I embættismannatali bvður tízkan slíkt, en í æfisögum er það
óþarfa tildur.
IX. kaflinn um guðfræðisbækur og alþýðurit Pjeturs biskups
finst oss heldur magur og á sínum stöðum óþarflega beiskyrtur í
garð þeirra manna, sem hafa litið öðrum augum en höf. á þessa
starfsemi biskups. A hinn bóginn verður því ekki neitað, að sumar
af árásum þeim, er Pjetur biskup varð fyrir út af guðfræðisbókum
sínum, voru ómaklegar og gerðar af rasandi ráði. En af því að höf.
ritdóms þessa brestur sérþekkingu til þess að kveða upp dóm um
þessa þýðingarmiklu starfsemi Pjeturs biskups, leyfir hann sér að
skýrskota til hinnar glöggu og stillilega rituðu greinar »um kirkju-
leg ritstörf Pjeturs biskups og guðræknisbækur hans«, sem prentuð
er í æfisögunni fyrir aftan IX. kafla 258.—269. bls. Höfundurinn,
mjög merkur prestur og um eitt skeið handgenginn Pjetri biskupi,
hefir ritað greinina fyrir tilmæli prófessors Þorvalds Thoroddsen.
I kaflanum »heimilislíf; æfilok«, gerir höf. í stórum dráttum
grein fyrír ytra borðinu á einkalífi Pjeturs biskups. Lýsingin á
biskupi 285.—287. er góð og réttorö, það sem hún nær, og niður-
lagsorð höf. á 291.—292. bls. um starfsemi og framkvæmdir Pjeturs
biskups í þjónustu kirkjunnar og þjóðfélagsins munu í flestum
greiuum fara sönuu nær.