Skírnir - 01.01.1909, Page 86

86
Ritdúmar.
inn segir, gengin upp, en hún hefir galla til þess að vera kenslu-
bók við verzlunarskóla, þann ekki sízt, að hún er ætluð börnum
eða unglingum.
Jón Ólafssou byrjaði snemma að hneigjast að viðskiftafræði
og mannfélagsfræði. Hann varð blaðamaður á unga aldri, fann
fljótt hverja yfirburði þekking a þeim greinum gefur blaðamannin-
um, löggjafanum og þeim, sem fást við lýðstörf almenningi til handa.
Fyrir allmörgum árum skrifaði J. Ó. ritgerð um banka, sérstaklega
góða ritgerð, sem mun hafa verið lítið lesin hér á landi, því að alt
þe9S háttar liggur fyrir utan og ofan þekkingu flestra landsmanna,
þótt það sé ekkert annað en almenn mentun. Bankaritgerðin lagði
einnig verk Macleods til grundvallar. Enda er það rétt, því alt
sem Macleod hefir skrifað um bankamál og bankafræði stendur óhagg-
að en í dag, þótt sumt af því sé hugsað og skrifað fyrir 60 árum.
Beztu rök fyrir hverju máli hafa jafnt sönnunargildi, hvort sem þau
eru 100 ára eða fárra daga gömul.
J. Ó. hefir einnig lagt bók eftir Macleods til grundvallar t'yrir
þessari kenslubók, og valið heppilega grundvöllinn. Fáir eða engir
viðskiftafræðingar hugsa skarplegar en Macleod, og námsfólkið í
skólanum ætti að læra betur að hugsa af honum en nokkurum
öðrum manni. Sá sem lærir viðskiftafræði lærir aðallega að hugsa
eftir hennar reglum, og til þess að létta honum það, gefur hún
honum tneð sér nokkrar skilgreiningar (definitioner), sem hann verð-
ur að muna orðréttar.
Þótt bók Macleods sé lögð til grundvallar, þá er húti sniðin
upp aftur til þess að hún fari vel á íslenzkri sál. Flestir geta
t. d. séð í hendi sér, að kaflittn »frá hákarlaveiðimanni og bók-
bindara« er ekki eftir Macleod. Smáa stílsgreinin á bls. 16 um
Landsbankann er það heldttr ekki. Sú grein er heldur ekki algjörlega
rétt, eða að minsta kosti gefur hún ekki rétta hugmynd um Frakk-
landsbankann. Höf. segir »Bréfpeningar (óinnleysattlegir)............
Slíkir seðlar sem þetta eru t. d. seðlar Landsbankans hér ; eitts tru
seðlar Frakklandsbanka.« Þetta verður ekki vel skilið öðru vísi
en svo, að seðlar Frakklandsbattka séu óinnleysanlegir, einsogseðl-
ar Landsbankatts. Þegar Frakkland átti að greiða 5000 milj. frattka
til Þýzkalands eftir styrjöldina 1870—71, þá varð frattska stjórnin
að fá allau málmforða Frakklandsbauka til að greiða skuldina með,
og gerði seðla bankans óinnleysanlega í staðinn. Will. Scharling:
Bankpolitik bls. 245, segir, að seðlarnir hafi aftur vetið innleystir
með peningum 1. jan. 1878, og það er Frakklandsbanki skyldur að