Gefn - 01.01.1873, Blaðsíða 71

71
stýrði náttúrunni, og að jafnlyndi væri upphaf sælunnar.
(Sumir telja Epikurus til þessa skóla, sumir sleppa Herakl-
itusi; o. s. fr.)
J>eir heimsspekíngar, sem vér nú munum minnast á,
mynduðu eigi kennsluskóla, en höfðu nafn sitt ýmist af
mönnum, stöðum eða öðrum hlutum. Sophistarnir höfðu
ýmsar skoðanir á lífinu: Gorgías frá Leontium sagði, að
enginn hlutur væri í rauninni til; Protagoras frá Abdera,
að menn gætu aldrei komist að neinum sannleika; Critias,
að trúarbrögðin væru uppáfinníngar löggjafanna; Pólus og
Trasymakkus, að enginn munur væri á góðu og illu o.
s. fr. —
Kynikarnir álitu bindindi hinamestu dygð, ogað með
því einu móti yrðu menn lausir við öll hlutföll heimsins.
þeir sögðu að hið góða væri fagurt, hið illa ljótt, en allt
annað ómerkilegt. Meðal þeirra voru Antisthenes og Dio-
genes frá Sinope, sem fyrr var nefndur.
Kyrenaíkarnir sögðu, að dygðin væri réttstilt, samhljóð-
andi fullnægíng allrar nautnar og laungunar, og menn ætti
að njóta sem lengst. Meðal þeirra var Theodorus, er sagði:
engin dygð er til, en tilgángur lífsins er einúngis að skemta
sér. J>ó að heimsspekíngarnir, bæði þessir, Epikúrarnir og
fl., hefðu þessar skoðanir, sem vér álítum óhafandi, og sem
raunar eru undirrót ólifnaðar og alls ills, þá megum vér
ekki halda, að þeir hafi lifað þannig; þeir voru miklu fremur
fyrirmynd manna í dygðum og góðum siðum.
Kynikaruir heíta á íslendsku »hundíngjar« (af xúwv,
hundur), þeir nefndust svo, af því of mikil bindindi gerir
mann eins dýrslegan, eins og of mikil nautn á hinn bóginn.
Menn hafa engan rétt til þess, að neita sér um þá ánægju
og þann unað, er lífið má veita; mennirnir eru menn, en
ekki dýr; mennirnir einir geta fundið verulega gleði og
djúpa hrygð, en það geta dýrin ekki á sama hátt; þetta
sannast af því, að engin jarðnesk vera getur grátið eða
hlegið og brosað, nema maðurinn einn; allar menntaðar