Gefn - 01.01.1873, Blaðsíða 80

80
»hið góða«, þá skoðaöi hami ekki guð sem skapara, sem er
frumeðli guðs (ef það er leyfilegt að orða þetta þannig); því
enginn nema guð er til frá eilífð, og sé annar hlutur til
frá eilífð (nefnilega efnið, sem Platon lætur vera eilíft),
þá eru til tveir guðir, sem ekki getur staðist. Platon ídr
nú aldrei svo lángt í hina stefnuna, að hann kallaöi efnið
guð; en hefði hann gert það, þá hefði hann lent í austur-
lenzkum kenníngum, sem kendu tvo guði, illan og góðan
(myrkur og Ijós), sem sí og æ lægi í haráttu, eins og Heim-
dallur og Loki, sem börðust til eilífðar urn Brísíngamen að
vestursölum við Síngastein; og mundi allt þetta hafa orðið
að Gnosticismus. Platon skoðaði guð sem fylki heimsins
(oianpoLTcovza -njv xoofio'j za^iv); en hvort Platon sé í himna-
ríki eða helvíti, það vitum vér eigi, og enginn skynsamur
maður kemur upp með slík spursmál.
2. Aristoteles var lærisveinn Platons, og segja
menn hann hafi vitað allt sem vitað varð á hans dögum.
Hann var kennari Alexanders mikla. »Eg er ekki eins
glaður yfir því að eg hef eignast son«, ritaöi Filippus
Macedonakonúngur til Aristoteles, þegar hann beiddi hann að
kenna Alexander, »eins og yfir því að hann er fæddur á
meðan þú ert uppi«, enda mun varla nokkur kennari hafa
haft meiri lærisvein, né nokkur lærisveinn meiri kennara.
í ritum sínum hefur Platon ætíð viðtals-hátt (dialog) og
lætur kennara (Socrates) og lærisvein hjálpast að til að
leiða fram hið sanna; verður ritið á þessu miklu lengra,
en þá aptur líka fjörugt og skáldlegt; þessa ritmáta neytir
Aristoteles aldrei; hann er sjálfur kennandi, stuttorður og
gagnorður, og hnitmiðar orðin niður; lýsíngar hans eru
furðulega nákvæmar og votta það, að hann hefir sjálfur séð
og reynt allt það er hann talar um. Sagt er að hann hafi
verið um tíma með Alexander á herferð hans; og hafi Alex-
ander sent honum fjölda dýra ávallt, og meir en millíón
ríkisdala (800 talent), en hvað sem er um það, þá hefir
Aristoteles hlotið að sjá sjálfur það er hann hefir lýst í