Gefn - 01.01.1873, Blaðsíða 98

98
eins og nokkurs konar þjóðstjórnarríki, og voru ekkert riðnir
við ríkisvald eða kirkjustjórn, þángað til 1231, þegarGregor
IX. komst í það þjark, sem kom upp um það, hvort leyfilegt
væri að byggja skoðanir á Aristoteles í skólunum, en »phi-
losophus« hafði það og komst inn. í fyrstunni var einúngis
ein aðalvísindagrein stunduð við sér hvern háskóla, til að
mynda guðfræði við háskólana í París, Öxnafurðu og Kolni;
lög í Bologna og læknisfræði í Salerno. Háskólinn í Neapel
var hinn fyrsti háskóli, sem stofnaður var fyrir öll vísindi.
J>essir háskólar voru svo stórkostlegir, að á þá gengu margar
þúsundir stúdenta; fjörutigi þúsundir gátu setið á bekkj-
unum í Parísarháskólanum, og hann var styrktur og stoðaður
af kóngum og keisurum, leikmönnum, páfum og klerus, og
kallaður sól vísindanna, sem andann ala. Páfadómurinn var
á þessum öldum í hinum mesta blóma, og Gregoríus VII.
og Innocentius III. tindruðu á söguhimninum með voðalegum
og fögrum Ijóma, sem aldrei mun blikna.
Ógurlegar styijaldir voru á þessum tímum út af kenn-
íngum Berengaríus frá Tours (f 1088), sem sagði aðKristur
væri ekki verulega sjálfur nærverandi í brauðinu og víninu,
heldur væri helgunin ónóg nema menn neyttu líkama og
blóðs frelsarans með sannri trú, eins og Kalvín kendi síðar;
Berengaríus hafði komið sér vel við Gregor VII. og komst
við það undan illu, en apturkallaði allt. Anselmus afKant-
araborg barðist við Roscelin út af þrenníngar lærdóminum
og því lauk svo, að Roscelin var fyrirdæmdur á fundinum í
Soissons 1092 og kallað að hann kendi þrjá guði. En
harðasta styrjöldina vakti Abailarð. Petrus Abailarð var
hinn gáfaðasti, djarfasti og lærðasti, skarpasti, mælskasti og
liprasti allra þeirra, sem nokkrar sögur eru af á 11. og 12.
öld, og hinn heilagi Bernardus, sem var sá eini sem á
honum vann, gjörði það hvorki með lærdómi né lipurleik,
og ekki með slægð eður ofríki, heldur einúngis með trúnni,
því hann var sannheilagur maður. |>essir tveir, Abailarð
og Bernardus, voru hinar mestu hetjur á sínum tíma.