Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Page 62

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Page 62
62 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS ekki hið sama. I klukknaportinu eru engar þiljur, sem spyrna stöf- unum út, en hér er skor'ðun stafsins aðalatriði. Þess vegna eru hökin á syllunni báðum megin við stöpul, reyndar einnig á neðri brún henn- ar. Til þess að hak þetta hafi gott hald, er nauðsynlegt að framlengja sylluna út úr stafnum það mikið, að ekki klofni útúr. Hér er um tækni- lega nauðsyn að ræða, og skyldleikinn fer ekki milli mála. Hins vegar hefur hinn upprunalegi tilgangur gleymzt hér smátt og smátt og sylla út úr stafnvegg orðið stílkækur, samanber bænhúsið í Gröf, skemmur á Breið í Lýtingsstaðahreppi, Ási í Hegranesi, Ási í Fellum og anddyraportið á Stóru-Ökrum. Fyrir ö'ðru fornu minni vottar, það er hallinn á framstöplunum, sem minnir óneitanlega á gerð fornra kirkjustöpla í Noregi og Dan- mörku, t. d. klukknahúsið við Borgundarkirkju. Halli þessi hefur líka sína tæknilegu skýringu, hann hefur verið til að styrkja klukkna- húsið gegn því mikla kasti, sem á klukkurnar kom við hringingu. Hins vegar virðist hallinn á klukknaportsstöfunum á Möðruvöllum ekki gegna þessu hlutverki lengur, því að klukkurnar eru þann veg staðsettar, að slátturinn fer í þveröfuga stefnu við það, sem búast hefði mátt við af halla stöplanna að dæma. Hér er því eitt minnið í viðbót, sem glatað hefur upprunalegum tilgangi, en þó nógu greini- legt til þess að benda á ættarmót. Af kirkjustól Möðruvallakirkju sést, að klukknaportið er reist 1781. Ekki er hægt að sjá af eldri heimildum, að stöpull hafi staðið þar fyrir, þó vekur orðalag vísitazíunnar 1776 grun um, að svo kunni að hafa verið: „framundan kirkjudyrum hefur proprietarius látið hlaða að nýju klukknaports kampa“. Spurningin er, hvort orðalagið „áð nýju“ þýði nýja kampa eða, að fyrir hafi verið aðrir, sem endur- nýjaðir eru. Um það get ég ekki dæmt, en hér hefur í raun og veru sögu þessa mannvirkis. Fimm ár standa kamparnir auðir, en þá lætur proprietarius Sigurður Eiríksson til skarar skríða, og 16. október 1781 fær portið svofelldan vitnisburð hjá héraðsprófastinum séra Erlendi Jónssyni: „item hefur proprietajáus látið byggja klukkna- port með 4 stöplum, 4 bitum og 2 neðri bitum, syllum, áfellum, 2 sperrum og súðþaki mestan part, 2 aurstokkum og 3 miðsyllutrjám til beggja hliða, framan fyrir því eru dyrastafir, grindahurð á járn- um aftur krækt, þar upp af pillárar millum bita og 2 slár hvors vegar millum stólpa og dyrustafa“. Klukkurnar, sem áður hengu inni í kirkju, koma ekki í portið fyrr en næsta ár: „Anno 1782 . .. klukkna- portið nýuppbyggt, og þangáð fluttar 2 klukkurnar á ramböldum.“
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.