Eimreiðin - 01.07.1899, Page 105

225
2. »Quo vadis ?« (Hvert fer þú?), fyrirlestur eftir ritstjórann, séra Friðrik J. Berg-
mann, 3. »Ræðan hennar móður hans«, þýdd saga eftir Jan Maclaren, 4. »Am-
bátt drottins«, kvæði eftir séra Matth.Jochúmsson, 5. »Bindindi«, ræða eftir séra
Jón Bjarnason, 6. »Tíðareglur kirkju vorrar- og 7. »Undir linditrjánum* (ritdómar
um islenzkar bækur 1898), hvorttveggja eftir ritstjórann, séra F. J. B. — Það er
hvorttveggja, að höfundamir eru allir af betra tæginu, enda er og alt, sem
ritinu er, gott í sinni röð, þó ýmislegt kynni að mega athuga við einstök atriði.
Lélegust virðist oss þýdda sagan, en aftur kveður mest að því, sem ritstjórinn
hefir sjálfur ritað. Fvrirlesturinn »Q.uo vadis>« er að mörgu leyti merkilegur og
margt í honum ágætlega sagt. En ekki mundum vér þó frá sagnffæðislegu sjón
armiði vilja undirskrifa allar þær skoðanir, sem þar er haldið fram. Ritdómarnir
eru yfirleitt góðir og hafa líka þann mikla kost, að minst er á flest þau íslenzk
rit, sem komið hafa út á árinu. Einna lakastur þykir oss ritdómurinn um sögur
Guðmundar Friðjónssonar, því í honum er alveg gengið fram hjá efninu, en
aðeins verið að fetta fingur út í búninginn, og, að því er oss virðist, ekki full-
komlega réttlátlega. Að vorum dómi er miklu rninni tilgerð í málinu á þessum
sögum, en öllu því, sem G. Fr. hefir áður ritað; —- auðvitað nóg samt. Við-
víkjandi athugasemdinni um »brennisteinsprestana« (165—6) viljum vér aðeins
taka fram, að orðin í Eimr. (IV, 158) sýna greinilega, að með því nafni var
engan veginn átt við »allan hinn kristna kennilýð«, heldur að eins við þann
hlutann, sem misskilur kristindóminn og kallar sig kristinn, en er það ekki, þá
presta, sem misbeita kenningunni um eilífa glötun til þess að hræða ístöðulítinn
almúga. Slfkir prestar eru hér í Danmörku orðin hin argasta landplága; og þá
er einu auganu hætt fyrir ísland, enda virðist og þegar vera farið að bóla á þvi,
að sumir hinna ungu íslenzku guðfræðinga, er hér hafa numið, hallist mest að
stefnu þessara skaðræðisprédikara, sem þykjast vera betur kristnir en aðrir menn
og kalla sjálfa sig og jábræður sína >heilaga«, en eru í raun réttri mannúðar-
lausir níðhöggar. Það gleður oss stórlega að sjá, að ritstjóri Aldamóta þekkir
ekki þessa presta, og vonum vér, að hann berjist öfluglega á móti því, að illgresis-
sæði þeirra nái nokkurn tíma að festa rætur í hinni íslenzku kirkju. Oss hefir
stundum virst, að bæði hann og hinir aðrir Vesturheimsprestar hefðu Hafnarný-
græðinginn einan í hávegum, en gerðu lítið úr þeim, sem fylgja mannúðarstefnu
séra Helga og prestastéttarinnar íslenzku. En þetta er kannske glámsýni hjá oss
eða stafar af ókunnugleik hjá þeim.
Hinn ytri frágangur á »Aldam.« er hinn prýðilegasti, málið hreint og lipurt
prófarkalesturinn óvanalega vandaður og pappír og prentun í bezta lagi. Svo
er til ætlast, að ágóðinn, sem verða kann af sölu ritsins, renni í sjóð hinnar
fyrirhuguðu skólastofnunar íslendinga í Ameríku. Kaupendur þess vinna því
tvent í einu: eignast góða bók fyrir lítið verð og styrkja gott og þarflegt fyrirtæki.
BARNABLAÐIÐ. II, 1—2. Rvík 1899. Útgefandi: Briet Bjarnhéöinsdtíttir.
Þessi tvö númer, sem oss hafa verið send, eru ágætlega úr garði ger. Hinn ytri
frágangur góður, efnið skemtilegt og vel valið og málið hreint, lipurt og við
barna hæfi. Ef Barnablaðið er alt eins og þessi tvö númer, þá er sannarlega
óhætt, að ráða öllum foreldrum til, að kaupa það handa börnum sínum.
GUÐMUNDUR BJÖRNSSON: UM ÁFENGA DRYKKI. Rvík 1899. (Sér-
prent úr »Eir«). Ritgerð þessi er upphaflega samin 'sem alþýðufyrirlestur, er
fluttur var í Rvík á annan í jólum 1898. Sýnir hann fram á, að áfengið sé
15