Eimreiðin - 01.07.1899, Page 107

227
orð þessi ríkt á hjarta. — Ritgerð sinni skiftir hann í greinar: Um eðli og upp-
runa landfarsótta, sóttvarnarreglur, sótthreinsun, hjúkrun sjvklinga í landfarsóttum
og síðast yfirlit yfir helztu landfarsóttir og nokkra aðra næma sjúkdóma. Er þar
í fáum og ljósum orðum skýrt frá undirbúningstíma hverrar sýki, einkennum
hennar, útbreiðslu og sýkingarhætti og hve lengi hætta standi af sjúklingnum.
Síðast telur höf. lúsaveiki og segir: »sd maður er sjúkur, sem lús finst d«. Mun
gamla fólkinu sumu þykja þetta allnýstárleg kenning, fólki, sem lærði það í ung-
dæmi sínu, að lúsin væri manninum meðsköpuð, skriði beinlínis út úr hörundinu
og að það gæti verið mjög varhugavert að útrýma lúsinni algjörlega, henni kynni
þá >að sld inn« og þá væri heilsunni hætta búin. Fáir munu nú, sem betur fer,
trúa þessum fáfræðisbábiljum, en þó er hætt við að há verði sjúklingatalan í
heilbrigðisskýrslum hreppsnefndanna, ef vandlega verður leitað og allir taldir,
sem lús finst á. Það er sárt að þurfa að játa þetta, en hins vegar vonandi, að
rnenni sjái sóma sinn í því, að reyna af alefli til þess, að útrýma þessum óþverra,
þessum lifandi vott um óþrifnað og skeytingarleysi þjóðarinnar; hreinlati, meira
hreinlæti er eina ráðið. Æskilegt væri, að hver einasti maður kynti sér þessar
ágætu leiðbeiningar G. H. og fœri eftir þeim. Það mundi hafa meiri áhrif á
heilbrigðishag þjóðarinnar en tugir af nýjum héraðslæknum. — í síðara kafla rit-
lingsins eru nokkrar athugasemdir um skýrslur þær, sem hreppsnefndir eiga að
gjöra um heilbrigðishag manna í hreppnum, eftir amtmann Pdl Briem. Amts-
ráðin í Norður- og Austuramtinu hafa samþykt að heimta framvegis slíkar skýrslur,
og er »form« fyrir þeim prentað seinast í ritlingnum. í sveitarstjómarlögunum
er svo ákveðið, að hreppsnefndir skuli hafa gætur á heilbrigðisástandi í hreppn-
um. Hingað til hefur ákvæði þetta verið dauður bókstafur, en nú ætla amts-
ráðin að reyna að blása lífi í hann, hvernig sem það kann að takast. Ef hrepps-
nefndirnar leysa þetta starf sitt samvizkusamlega af hendi, geta skýrslur þessar
orðið mjög fróðlegar og til stórmikils gagns. En það þykir oss vanta, að ekki
er spurt um, hvernig húsakynnum sé háttað, vatnsbóli og mataræði.
BJARNI SÆMUNDSSON: FISKIRANNSÓKNIR 1897. (Sérpr. úr »And-
vata« 1898). Ritgjörð þessi er í 4 köflum: I. Laxár og laxveiðar, II. Silungsvötn
og silungsveiðar, III. Selveiðar, IV. Fiskiveiðar í sjó, og þess getið í alllöngu
máli, er höf. varð vísari á ferð sinni um Borgarfjarðar, Mýra, Snæfellness og
Dalasýslur. — Þar eru stuttar lýsingar á veiðivötnum og ám á þessu svæði,
nokkrar bendingar um veiðarfæri og veiðiaðferðir, en meirihlutinn er sögusagnir
ýmsra um það, hve mikið hafi veiðst fyr á timum og nú undanfarið í hinu og
þessu vatni, á og veiðistöð, og sýna þær, að veiðinni hnignar í mörgum ám og
vötnum og sumstaðar er nú engin veiði, þar sem áður veiddist talsvert. Helztu
orsök til hnignunarinnar telur höf. óforsjálega og ofmikla ddrdttarveiði í upp-
ánum, og ræður því til, að »þeir, sem veiði eiga í löngum ám, veiddu annað-
hvort í félagi neðan til í ánni eða leigðu veiðina*, og ættu menn að taka þetta
til íhugunar. — Höf. ræður og eindregið til þess, að haldið sé áfram tilraunum
með laxaklak, þó árangurinn af klaktilraununum í Hjarðarholti hafi orðið minni,
en við var búist. Segir höf., að klakstöðin hafi ekki verið vel sett í Hjarðar-
holti; hún heíði átt að vera ofar í ánni, og bendir ennfremur á Haffjarðará,
Norðurá og Grímsá sem hentugar til laxaklaks. Fuglvarg (kríu) og sehnn á
Hvammsfirði utan til telur hann verið hafa helztu meinvættii laxaklaksins í Hjarð-
arholti, og yfir höfuð telur hann selinn skaðlegan laxveiðunum, en vill samt
ekki láta útrýma honum eða fæla hann burtu, þar sem selveiðin við árósana er
U*